PO TYM JAK …

Te trzy słowa wyglądają bardzo niepozornie, jednak mają wielką moc oddziaływania. Pokazują to badania dotyczące „spustów działania” (Gollwitzer Peter, Implementation Intentions. Strong Effects of Simple Plans, “American Psychologist” 1999, t. 54, s. 493-503.).

Często mamy dobry pomysł na to, jak wprowadzić pozytywną zmianę do swojego życia (wiele z nich rodzi się na przełomie starego i nowego roku ;–). Problemem jest jednak zastosowanie tego pomysłu w rzeczywistości, zwłaszcza w sposób regularny. Obiecujemy sobie np. że będziemy się uczyć angielskiego, ćwiczyć fizycznie czy spędzać więcej czasu z rodziną. Jeszcze następnego dnia o tym pamiętamy, ale po chwili to postanowienie wyparowuje z nas znacznie szybciej niż alkohol z krwi po sylwestrowej imprezie.

Dlaczego tak się dzieje?

1. Czasem jest tak dlatego, że nasze postanowienie jest mało konkretne. „Uczenie się angielskiego” może oznaczać wszystko od słuchania anglojęzycznych piosenek i oglądania przemówień czy filmów w tym języku, po czytanie artykułów, uczenie się słówek czy konwersacje na skajpie z zagranicznymi znajomymi. Aby zwiększyć skuteczność postanowienia, należy podać konkretną czynność i się jej trzymać.

2. Druga częsta przyczyna, to porywanie się na zbyt ambitne zadanie – jak mawiała mojej ś.p. babcia Irena – „z motyką na słońce”. Jeśli dobierzemy sobie zadanie, które wymaga od nas dużo czasu, energii czy pieniędzy – to przy pierwszej nadarzającej się okazji (czytaj dziś, jutro lub pojutrze) z niego zrezygnujemy. Zacznij od czegoś maksymalnie prostego. Tak bardzo, jak tylko się da. Absurdalnie łatwego. Przeczytaj jedną stronę książki, zrób jedną pompkę, ubierz buty i wyjdź na spacer na jedną minutę. To zrobisz z łatwością ZAWSZE. Nawet jeśli jesteś po całym dniu pracy, burczy Ci w brzuchu lub tego samego dnia odwiedza Cię teściowa.

3. Trzecia przyczyna jest jednak moim zdaniem najistotniejsza. Nie trzymamy się postanowień, bo nie zaplanowaliśmy, kiedy daną rzecz będziemy robić. Rzeczy, które są ważne, ale nie pilne, zawsze powinny mieć przypisany czas (lub moment), w którym je wykonujemy. Inaczej cały dzień będziemy żyć z przekonaniem, że mamy jeszcze na nie czas, aż 23:59 zaskoczy nas jak zima drogowców (czekam z utęsknieniem na moment, kiedy drogowcy zaskoczą zimę). Rozwiązaniem tego problemu może być wybranie stałej godziny, kiedy coś robimy i nastawienie alarmu w telefonie. „Gdy wybije 22:00, biorę do ręki książkę (pierwszą, która wpadnie mi w rękę lub z góry wybraną) i czytam – np. 1 stronę”. „W samo południe, punkt o 12:00, zjadam marchewkę”.

Takie założenia są już całkiem sensowne i potrafią wiele usprawnić. Jednak z konkretnymi godzinami jest tak, że nie zawsze będziemy w stanie ich przestrzegać. A jeśli na początku wyłamiemy się z określonego postanowienia, bardzo trudno będzie do niego wrócić. Gdy zadzwoni alarm o 22:00 możemy właśnie zmywać naczynia, rozmawiać przez telefon lub z domownikiem i nie będziemy chcieli tej czynności przerywać. Gdy telefon zacznie wibrować o 12:00 może się okazać, że akurat nie mamy marchewki (ani żadnej innej zdrowej przekąski) pod ręką. Co możemy zatem zrobić?

Posłużyć się „naukowym zaklęciem” – PO TYM JAK.

„Po tym jak zaparzę kawę lub herbatę – przeczytam jedną stronę książki”

„Po tym jak zrobię pierwszą przerwę w pracy – zjem marchewkę lub inną zdrową przekąskę”

„Po tym jak pierwszy raz wejdę na facebooka – złożę życzenia urodzinowe znajomym”.

Nie ważne o której to będzie godzinie. Liczy się nie czas bezwzględny (22:00, 12:00), ale względny (sekwencja/kolejność zdarzeń). Do czynności (w zasadzie nawyków), które już w tej chwili robimy codziennie, możemy w łatwy sposób doczepić nowe zachowanie. Stare działanie jest hakiem lub wieszakiem, na którym zawieszamy nową czynność. W ten sposób kształtowane są nawyki. Dzięki temu możemy w pełni zautomatyzować daną czynność i nie męczyć się z podejmowaniem decyzji, kiedy danego dnia pouczymy się angielskiego czy zrobimy pompki. Jest to z góry określone, dzięki czemu o tym nie zapomnimy.

Za każdym razem, gdy planujesz coś zrobić – bez względu na to, czy jest to jednorazowe działanie (wystawienie ogłoszenia o sprzedaży samochodu), nieregularne działanie (wysłanie listów na poczcie) czy nawyk (odnoszenie talerzy do kuchni po zjedzeniu posiłku) – użyj tego „naukowego zaklęcia”– PO TYM JAK.

„Po tym jak wykonam X – zrobię Y”.

PO TYM JAK, to 3 słowa, które mogą skutecznie zmienić twoje życie. Bez inwestowania pieniędzy, energii i czasu. Tylko dzięki temu, że je poznałeś i z nich korzystasz. Do czego Cię gorąco zachęcam.

W dalszej części eksperymentu każda z grup miała rozwiązać łamigłówkę, która wymagała odwzorowania skomplikowanej figury geometrycznej bez odrywania pisaka od kartki. Zadanie wydawało się proste, w rzeczywistości jednak było niemożliwe do wykonania. Studenci z grupy ciasteczkowej poświęcili zadaniu średnio 19 minut i aż 34 próby. Dopiero potem się poddali.

Ich koledzy z grupy rzodkiewkowej, którzy wcześniej przez kilka minut znosili katusze związane z niemożliwością zjedzenia pysznych ciastek, pracowali nad zadaniem zaledwie 8 minut i podjęli tylko 19 prób. Dlaczego tak szybko się poddali? Zabrakło im zasobu silnej woli. Zużyli jego większą część, opierając się pokusie schrupania czekoladowego ciasteczka. Kiedy przyszło im zmierzyć się z zadaniem, które również wymagało od nich dużej samodyscypliny, byli już na tyle zmęczeni, że szybko dali sobie spokój.

Pomyśl o zasobie samodyscypliny jak o swoich mięśniach. Jeśli wcześniej wykonałeś na siłowni bardzo intensywny trening albo przebiegłeś 20 kilometrów, każdy kolejny wysiłek, nawet tak mały, jak wejście na trzecie piętro, z pewnością okaże się dla Ciebie bardzo trudny. Jeśli jednak cały dzień odpoczywałeś i nie zużyłeś zgromadzonych pokładów energii, nie powinieneś mieć większych problemów z wdrapaniem się choćby i na ósme piętro.

Nawyki mogą pomóc rozwiązać problem z samodyscypliną

Nawyki są działaniami zautomatyzowanymi. Ich wykonanie nie wymaga od nas użycia silnej woli. Dzięki temu możesz każdego dnia wykonywać wiele wartościowych działań, nie tracąc przy tym bardzo cennego i ograniczonego zasobu samodyscypliny. W wielu sytuacjach dobrze wykształcone nawyki są jedynym możliwym sposobem na to, by w regularny sposób pracować nad swoim życiem.

Jeśli Twoja praca wymaga od Ciebie częstego używania silnej woli (z powodu robienia wielu rzeczy, które niekoniecznie lubisz), to najczęściej nie wystarczy Ci samodyscypliny, by po powrocie do domu pojeździć na rowerze czy poczytać książkę. Jeśli jednak ta czynność stała się dla Ciebie tak automatyczna jak mycie zębów, z łatwością ją wykonasz. Nawet po ciężkim dniu w pracy, po którym Twój zasób silnej woli obniżył się niemal do zera, znajdziesz czas i ochotę na to, by pojeździć na rowerze lub poczytać książkę. Będziesz w stanie to zrobić, ponieważ nie będziesz musiał się nad tym zastanawiać i przekonywać się do czegokolwiek. Po prostu zadziałasz zgodnie z wyuczonym nawykiem. Zrobisz wszystko w sposób naturalny. Wykonasz jakąś czynność, nie zwracając na to szczególnej uwagi. Nawyk stanie się częścią twojego życia.

W dzieciństwie rodzice pomagali nam w rozwinięciu takich nawyków jak załatwianie swoich potrzeb fizjologicznych w toalecie czy mycie zębów. Dzisiaj nie wyobrażamy sobie nawet, że można byłoby zachowywać się inaczej. To dowód na to, jak mocno te nawyki weszły nam w krew.

Na podobnej zasadzie możesz rozwinąć w swoim życiu dowolny nawyk

Czy to będzie wczesne wstawanie, bieganie, czytanie książek czy też codzienne zapisywanie wydatków. Cokolwiek uznasz za działanie, które warto wykonywać codziennie, raz na kilka dni lub raz na tydzień, możesz przekuć w nawyk. Oczywiście nie jest to łatwe. Proces „uczenia” nawyku wymaga czasu, zaangażowania,a nade wszystko konsekwencji. Jednak w życiu, wszystko co wartościowe, przychodzi z trudem. Inaczej nie jesteśmy w stanie tego docenić.

Powyższy artykuł pochodzi z książki Przewodnik po Krainie Nawyków , którą wydałem w tym miesiącu. Razem z grą planszową Kraina Nawyków stanowią rewelacyjny duet, który pomaga w skutecznym rozwijaniu nawyków w Twoim życiu. Przekonaj się na własnej skórze, jak bardzo Twoje życie może się zmienić, po wprowadzeniu do niego wartościowych nawyków.

Zapraszam Cię do polubienia strony Krainy Nawyków na Facebooku.

A także do odwiedzenia strony Krainy Nawyków, na której dowiesz się więcej o książce, grze i korzyściach, które możesz osiągnąć.

Jeśli każda z tych trzech opcji jest dla Ciebie kusząca i najchętniej użyłbyś Bieżącej Inicjatywy do każdej z nich, polecam działać zgodnie z zaprezentowaną kolejnością, czyli:

– najpierw odkopać się z zaległości,
– później stworzyć lub udoskonalić system skuteczności osobistej,
– a dopiero w trzeciej kolejności zająć się pracą nad projektami.

Dlaczego polecam taką kolejność?

Po pierwsze, odpowiedzenie na zaległe wiadomości, nawet w liczbie 300, można wykonać relatywnie szybko. Choć ilość ta wygląda przerażająco, jeśli rozłoży się odpowiadanie na maile na kilka (ew. kilkanaście) dni, okaże się to bardzo proste.

Po drugie, jeśli będziesz codziennie zaglądać na skrzynkę pocztową i widzieć długą listę zaległości, będzie Cię to kosztowało dużo stresu i demotywowało do pracy.

W drugiej kolejności polecam zająć się systemem skuteczności osobistej, ponieważ bez niego (lub ze słabo działającym systemem) wszelkie prace nad projektami zajmą więcej czasu i będą mniej efektywne.

Wiesz już do czego możesz wykorzystać Bieżącą Inicjatywę, przejdźmy teraz do tego jak ona działa. Tę strategię można opisać jednym zdaniem:

Każdy dzień pracy rozpoczynasz od działania nad obranym celem.

Trzy słowa są tutaj kluczowe:

(1) każdy – bez względu na okoliczności, Twoją zajętość, kryzysy przy projektach czy pogodę za oknem pracujesz nad bieżącą inicjatywą KAŻDEGO* dnia. Oczywiście ilość czasu, który jej poświęcisz może się zmieniać. Gdy jesteś bardzo zapracowany – podziałaj nad Bieżącą Inicjatywą tylko 5 minut. Jeśli dysponujesz większą ilością czasu możesz spędzić nad nią i 2 godziny. Ty decydujesz o tym, ile czasu danego dnia chcesz zainwestować. Ważne jest jednak, by zajmować się Bieżącą Inicjatywą codziennie, choćby przez chwilę. Dlaczego? Bo dzięki temu zapewniasz sobie ciągłość prac i codziennie będziesz myśleć o ważnym dla Ciebie celu.

* – można przyjąć różne założenia:

a) każdy dzień = każdy dzień roboczy, a więc od poniedziałku do piątku
b) każdy dzień = dni robocze + sobota
c) każdy dzień = od poniedziałku do niedzieli

Ważne jest, by trzymać się raz przyjętego założenia z żelazną dyscypliną.

(2) rozpoczynasz – nie wystarczy, że każdego dnia będziesz wykonywał działania związane z Bieżącą Inicjatywą. Ważne jest to, by była to PIERWSZA RZECZ, KTÓRĄ ZROBISZ. Z jakiego powodu? Bo dzięki temu gwarantujesz sobie, że faktycznie to wykonasz. Im późniejsza pozycja na liście rzeczy do zrobienia, tym większe ryzyko, że danego dnia zostanie pominięta. Poza tym rozpoczynając każdy dzień od Bieżącej Inicjatywy jesteś w stanie szybko wejść na wysokie obroty i pracować produktywnie od rana.

(3) działanie – zastanawianie się, czytanie czegoś związanego z tematem to za mało. Twoim zadaniem jest WYKONAĆ KONKRETNE DZIAŁANIE, które choćby w niewielkim stopniu przybliży Cię do osiągnięcia celu. Ważne jest, byś nawet pracując tylko 5 minut nad Bieżącą Inicjatywą, miał poczucie, że jesteś coraz bliżej ukończenia.

Na koniec przekażę Ci jeszcze kilka praktycznych porad związanych z tą strategią:

1. Na raz możesz pracować nad tylko jedną Bieżącą Inicjatywą – wynika to z prostego faktu, że tylko jedną czynność możesz wykonać jako pierwszą na początku każdego dnia.

2. Bieżąca Inicjatywa nie nadaje się do pracy nad projektami otwartymi , czyli takimi, które nie mają określonego terminu realizacji. Projektem otwartym jest przykładowo praca nad własnym zdrowiem. Mimo, iż uważam że, nie ma wielu lepszych sposobów na rozpoczęcie dnia niż przejażdżka na rowerze z samego rana, to taka aktywność nie może być nazwana Bieżącą Inicjatywą. W tej strategii istotne jest to, że zajmujesz się pracą nad danym celem przez 5, 15 czy nawet 30 dni – osiągasz cel i zwalnia Ci się miejsce na kolejny projekt. Gdybyś umieścił w Bieżącej Inicjatywie prace nad otwartym projektem, to nigdy nie mógłbyś wykorzystać początku dnia pracy w inny sposób.

3. Dobrze jest przyjąć standardowy czas pracy nad Bieżącą Inicjatywą i modyfikować go, jeśli zajdzie taka potrzeba. Ja najczęściej pracuję przez 25 minut (1 Pomodoro), gdy jestem bardzo zajęty skracam ten czas do 5 minut, a jeśli mam wyjątkowo dużo czasu wydłużam go do 100 minut (4 Pomodoro).

 

Wypróbuj Bieżącą Inicjatywę już jutro i przekonaj się, jak szybko uzyskasz realny postęp w pracy nad projektem lub nadrobieniu zaległości.

Aby lepiej zrozumieć zasadę “Zrób to jutro” przytoczę za Markiem Forsterem historię dwóch mechaników:

Józek Wszystkiewicz to świetny mechanik samochodowy. Potrafi naprawić najtrudniejszą usterkę. Nie zna się jednak na zarządzaniu sobą w czasie i prowadzi swój warsztat w całkowicie zdezorganizowany sposób. Kiedy dzwoni do niego klient i pyta, kiedy może przyjechać ze swoim autem do naprawy, Józek mówi – przyjedź, kiedy tylko chcesz. W okolicy warsztatu Józka stale stoi 10 samochodów w różnym stadium naprawy. Pracuje trochę nad jednym samochodem, potem przechodzi do kolejnego. Kiedy któryś z klientów dzwoni i mówi, że potrzebuje szybko mieć naprawione auto, Józek pod wpływem telefonu zaczyna zajmować się tym właśnie samochodem. Przynajmniej do czasu telefonu kolejnego Klienta. Jednego dnia Józek może naprawiać nawet 10 aut. W efekcie tego Józek często zapomina, co dokładnie miał naprawić w którym samochodzie, a klienci na odbiór pojazdu czekają nieraz kilka tygodni.

Michał Pokolejny też ma swój warsztat samochodowy, w tych samych rejonach co Józek. Pracuje jednak w zupełnie inny sposób. Gdy Klient do niego dzwoni, Michał rezerwuje mu określony dzień i godziny na naprawę auta i każe wtedy przyjechać. Wie ile samochodów czeka w kolejce na konkretne dni i ile czasu średnio zajmuje jedna naprawa. Skrzętnie notuje wszystko, co ma być naprawione w aucie i w swojej pracy posługuje się checklistą, by pamiętać o wszystkich czynnościach.

Różnice w sposobie działania dwóch biznesmenów podsumowuje tabelka

Podobnie jest z projektami i zobowiązaniami. Jest taka liczba do której świetnie sobie radzimy. Potem jest jeszcze przedział do którego ledwo dajemy radę. A potem jest liczba, przy której zawalamy wszystkie projekty.

Jaka to liczba? Z pewnością każdy człowiek ma swoje wartości przy których radzi sobie świetnie, z problemami i wcale. Ważne jest, by zdawać sobie z tego sprawę i jeśli aktualnie jesteś powyżej tej pierwszej wartości, zmniejszyć liczbę projektów, w które się zaangażowałeś.

Możesz jednak odzyskać swój czas, wykonując kilka prostych kroków:

1. Wypisz wszystkie zobowiązania – zarówno te związane z pracą, jak i z życiem rodzinnym, osobistym i rozwojem hobby.

Rozbij grupy zadań (np. wykonywanie zadań w pracy) na pojedyncze elementy (np. tworzenie ofert, branie udziału w spotkaniach, wykonywanie telefonów, tworzenie strategii itp.). Weź pod uwagę wszystkie stałe zadania, te które wykonujesz:

• codziennie (odpisywanie na maile, odbieranie telefonów)
• cotygodniowe (spotkania zespołu, planowanie tygodnia)
• comiesięczne (płacenie rachunków, tworzenie raportów)

Przypatrz się dokładnie projektom, które realizujesz i rozpisz je na poszczególne grupy zadań.

2. Wpisz jedną z rzymskich cyfr przy każdym zadaniu czy zobowiązaniu, gdzie I będzie oznaczać najistotniejsze zobowiązanie, a kolejne liczby te coraz mniej ważne.

3. Napisz ile godzin tygodniowo potrzebujesz, by wykonać to zobowiązanie na wystarczająco dobrym poziomie – takim, który Ciebie by satysfakcjonował.

4. Zsumuj łączny czas wszystkich zobowiązań.

5. Zastanów się, jaką ilością czasu dysponujesz w ciągu tygodnia.

W moim przypadku jest to 60 godzin. Zakładam, że od poniedziałku do piątku mogę wygospodarować 10 godzin dziennie na wykonywanie wszystkich zadań. W sobotę przeznaczam na zadania 6 godzin, a w niedzielę 4 godziny. Jeśli jednak chcesz mieć weekendy tylko dla siebie, proponuję założyć, że dysponujesz 50 godzinami tygodniowo.

6. Porównaj wartość czasu Twoich zobowiązań z ilością godzin tygodniowo które masz.

Klienci, z którymi pracowałem, prawie zawsze mieli wyższą wartość zobowiązań niż wartość posiadanego czasu. W jednym przypadku było to nawet dwukrotnie więcej. Piotr miał do dyspozycji 50 godzin tygodniowo, a na wykonywanie wszystkich zobowiązań na wystarczająco dobrym poziomie potrzebował aż 100 godzin. Nic więc dziwnego, że nonstop był przepracowany i z wieloma rzeczami nie był w stanie się wyrobić. Po zrobieniu tego ćwiczenia odkrył źródło swoich problemów i w dużej mierze się od niego uwolnił, poprzez zmniejszenie liczby zobowiązań.

Jeśli u Ciebie również liczba godzin potrzebnych do wykonania zadań przewyższa dostępny czas, masz 3 możliwości:

a) świadomie zrezygnuj z części zobowiązań – przestań chodzić na spotkania organizacji, do której należałeś. Przestań udzielać się na forum internetowym, czytać 5 różnych blogów branżowych. Wyeliminuj te zobowiązania, które oceniłeś najniżej.

Nawet jeśli do czegoś się przed kimś zobowiązałeś, zawsze warto porozmawiać z tą osobą na ten temat. Często szczera rozmowa, podczas której pokażesz, że nie jesteś w stanie wykonać danego zadania wystarcza. Ludzie rozumieją, że sytuacja dynamicznie się zmienia i wolą z góry wiedzieć, że nie dasz rady czegoś zrobić niż dostać od Ciebie pracę o niskiej jakości, którą i tak będą musieli poprawiać.

b) zawieś zobowiązania – zamiast całkiem z czegoś zrezygnować, możesz czasowo zawiesić pracę nad jednym z projektów.

Sam mam 20 projektów, którymi chciałbym się zająć, jednak mam dość czasu, by pracować tylko nad 4 z nich. Pozostałe czekają na liście rezerwowej. Jak tylko skończę jeden z projektów, wtedy mogę zająć się kolejnym.

c) deleguj zobowiązania – jeśli Twój czas zabierają zadania, które może wykonać ktoś inny, bez dużego uszczerbku na jakości, deleguj je!

Znajdź pracownika bądź firmę, która zrobi to za Ciebie. A zaoszczędzony czas wykorzystaj na zadania, w których możesz wykorzystać pełnię swojego potencjału. Jeśli godzina Twojej pracy warta jest 50 zł, a dane zadanie może wykonać równie dobrze ktoś inny, pracując za 25 zł za godzinę – zleć mu je. Na każdej godzinie pracy nad tym zadaniem zaoszczędzisz 25 zł.

Eliminuj, zawieszaj i deleguj zobowiązania tak długo, aż dojdziesz do zobowiązań zajmujących 50 godzin tygodniowo (lub innej wartości czasu, którą masz do dyspozycji). W ten sposób znajdziesz czas na to, co najistotniejsze.

Aby uwolnić się od nadmiaru obowiązków nie wystarczy, że rzetelnie wykonasz to ćwiczenie i pozbędziesz się balastu. Bardzo ważne, by podczas następnych tygodni, nie dociążyć swojego balonu zadaniami do tego stopnia, że spadnie z hukiem na ziemię.

Nie znaczy to oczywiście, że jeśli przyjdzie do Ciebie Klient, który chce Ci dać olbrzymie zlecenie powiesz mu: Bardzo mi przykro, ale nie mam kiedy się tym zająć. Proszę się zgłosić za 2 miesiące, jak zakończę jeden ze swoich projektów.

Możesz przyjąć kolejne zlecenie (zobowiązanie), jeśli jest ono dla Ciebie bardziej opłacalne niż dotychczasowe lub szef tak Ci każe. Ważne jest jednak, by w momencie przyjmowania nowych obowiązków, podjąć świadomą decyzję, które z dotychczasowych wyeliminujesz, zawiesisz lub zdelegujesz. Jeśli jesteś pracownikiem – porozmawiaj na ten temat z przełożonym. Powiedz: Dobrze Szefie, mogę się tym zająć. Powiedz mi tylko proszę, które z dotychczasowych zadań mogę zawiesić na czas pracy nad tym zadaniem?

Bądź strażnikiem swojego czasu. Naucz się mówić Nie. Jeśli jesteś zajętym człowiekiem, który ma więcej wartościowych projektów do zrealizowania niż czasu, niech Nie stanie się Twoją domyślną odpowiedzią. Gdy Ty zaczniesz szanować swój czas, ludzie też zaczną to robić.

Pamiętaj, że nie można się wypriorytetyzować z problemu nadmiaru pracy. Jedyny sposób, by wyeliminować stres ze swojego życia i zacząć się z wszystkim wyrabiać, to zmniejszenie liczby zobowiązań. Możesz to zrobić rezygnując z części zadań, zawieszając je lub delegując.

I. Czym jest opór i skąd się bierze?

Psychologiczny opór to zjawisko polegające na przeciwstawianiu się czemuś, co zostanie zakwalifikowane jako niebezpieczne lub niekorzystne. W niektórych sytuacjach opór może być korzystny:

• gdy ktoś próbuje nas zmusić, co zrobienia czegoś, na co nie mamy ochoty (kupienia produktu, którego nie potrzebujemy)
• gdy powstrzymuje nas przed zrobieniem czegoś niemoralnego lub karalnego (pracą na czarno, sfałszowaniem zeznania podatkowego)
• gdy zapobiega ryzykownemu zachowaniu (wspinanie się po ściance bez zabezpieczenia)

Problem zaczyna się jednak w sytuacji, w której czujemy opór przed zadaniem, które jest dla nas korzystne i wartościowe, ale psychologicznie trudne. Najprościej mówiąc, opór bierze się z lęku.

Boimy się, że:

a) nie wiemy jak dane zadanie wykonać
b) zadanie może nam nie wyjść, a przez to zrobimy z siebie głupków lub stracimy cenne zasoby (czasowe, finansowe)

Im trudniejsze wydaje się zadanie (ze względu na niejasne działania, które trzeba podjąć, ryzyko niepowodzenia lub ilość pracy, którą trzeba wykonać), tym silniejszy opór przed nim czujemy i w efekcie wybieramy inne, łatwiejsze zadania. Mamy bowiem tendencję do podążania po linii najmniejszego oporu.

II. Jak działa opór?

Mark Forster, w świetnej książce Get everything done and still have time to play, wyróżnia 4 prawa oporu

1. Opór przed zadaniem rośnie za każdym razem, gdy odłożymy je na później.

Myślę, że wszyscy doskonale znamy to z własnego doświadczenia. Planujemy wykonać zadanie w poniedziałek. Jednak na początku tygodnia byliśmy tak zajęci różnymi sprawami, że przesunęliśmy je na wtorek. We wtorek jakoś też się nie złożyło i przerzuciliśmy zadanie na środę, czwartek, a potem piątek. W piątek siadamy i myślimy: Boże! tylko nie to zadanie, zupełnie nie mam na nie dzisiaj siły.

Coś, co na początku wyglądało zupełnie niewinnie, może przerodzić się w prawdziwego potwora, tylko przez to, że wielokrotnie odkładamy zrobienie tego zadania na później.

2. Opór przed zadaniem maleje, gdy zaczniemy je wykonywać.

To prawo może wytłumaczyć piękne polskie przysłowie: Nie taki diabeł straszny, jak go malują. Gdy poświęcimy zadaniu chwilę swojej uwagi i zaczniemy nad nim pracować, szybko może się okazać, że wcale nie jest ono takie trudne. Że szybko udało nam się zdecydować jak je ugryźć, a potem doprowadzić do ukończenia. Często strach przed czymś jest dużo nieprzyjemniejszy niż sama czynność. Możesz go wyeliminować poprzez działanie.

3. Kiedy zostanie osiągnięta pewna krytyczna wartość oporu, szansa na wykonanie tego zadania spada niemal do zera.

Pewnie i w tym przypadku jesteś w stanie znaleźć przykład zadania, którego miałeś tak serdecznie dość, że w końcu albo zrezygnowałeś całkiem z jego wykonania albo wynająłeś kogoś za pieniądze, żeby je zrobił za Ciebie. Mając świadomość tego prawa, nie dopuszczaj do sytuacji, w których opór jest już na tyle silny, że uniemożliwia Ci wykonanie ważnego dla Ciebie zadania.

4. Po przekroczeniu krytycznego poziomu oporu, jesteśmy w stanie wykonać zadanie, tylko w sytuacji, gdy ból związany z nie wykonaniem zadania (i odczuwalny opór) będzie silniejszy niż ten związany ze zrobieniem zadania.

Być może jest w Twojej pracy zadanie, które powierzył Ci szef lub Klient, które od samego początku Ci się nie podobało. Standardowo odkładałeś je na później, jak długo się dało i opór przed nim przekroczył krytyczny próg. Jeśli jednak Szef lub Klient przyjdzie do Ciebie i bardzo stanowczo upomni się o wykonanie tego zadania, grożąc zwolnieniem lub wypowiedzeniem umowy wartej kilkadziesiąt tysięcy złotych, będziemy w stanie przełamać opór i zrobić to zadanie. Jeśli negatywne konsekwencje związane z nie zrobieniem tego zadania będą bardziej bolesne niż wykonanie zadania.

III. Sposoby na przezwyciężenie oporu

1. Świadomie zrezygnuj ze zrobienia zadania

Być może w chwili nierozwagi zgodziłeś się na wykonanie zadania, które wcale nie będzie dla Ciebie korzystne. Jeśli tak właśnie jest, porozmawiaj szczerze z odpowiednią osobą i powiedz jej, że jednak nie będziesz w stanie tego dla niej zrobić.

Być może zadanie, które sobie wymyśliłeś miesiąc temu i jeszcze go nie zrobiłeś, przestało być aktualne – teraz już nie ma sensu go wykonywać.

Bez względu na okoliczności, ważne jest byś podjął świadomą decyzję, że nie będziesz się zajmował zadaniem, przed którym odczuwasz opór. Możesz całkiem zrezygnować z zadania lub zawiesić jego wykonanie, np. na najbliższe pół roku albo do czasu wykonania innego projektu. Sam posiadam 20 projektów, które chciałbym zrealizować, ale aktywnie pracuję tylko nad 4 z nich. Pozostałe czekają w zamrażarce. Jak tylko skończę jeden z aktualnych projektów, wtedy wyciągnę jeden z zamrożonych.

Oczywiście świadoma rezygnacja nie zawsze będzie możliwa lub korzystna. Pamiętaj jednak o tej opcji i korzystaj z niej, jak tylko będzie się dało. Zamiast odkładać na później decyzję dotyczącą kolejnego projektu czy zadania, zdecyduj czy w ogóle będziesz się tym zajmować czy nie.

2. Wykonaj zadanie.

a) działaj szybko. Skoro im dłużej z czymś zwlekamy, tym mniejszy opór się wytwarza – powinniśmy możliwie szybko wziąć się za trudne i wartościowe zadania, po tym jak je wymyślimy lub ktoś je nam powierzy. Gdy tylko dostajesz nowe zadanie, przy którym jest zagrożenie, że może wywoływać silny opór, zacznij nad nim pracować, tak szybko jak to możliwe. Nie musisz go od razu ukończyć. Czasem wystarczy tylko 5 minut aktywnej pracy nad nim, by okazało się, że wcale nie jest takie straszne.

Wyrób w sobie nawyk, by zaczynać pracę nad każdym nowym trudnym zadaniem najpóźniej następnego dnia. W ten sposób opór nie zdąży narosnąć do tego stopnia, że nie dasz rady wykonać zadania.

b) dziel duże zadania na mniejsze. Jeśli przeraża Cię wielkość zadania, podziel je na wiele małych zadań. Myśl o poradzeniu sobie z maluchem będzie wywoływała dużo mniejszy opór niż walka z gigantem.

Ta technika działa na dwa sposoby:

(1) 10 zadań po 30 minut budzi dużo mniejszy opór niż jedno zadanie 300-minutowe
(2) możesz rozdysponować te 10 zadań po 30 minut na kilka dni, np. pracując nad nimi godzinę od poniedziałku do piątku.

Opór często wynika też z monotonii, nie mamy ochoty przez 6 godzin robić cały czas to samo. Dlatego właśnie rozłożenie dużego zadania na cały tydzień tak dobrze się sprawdza.

c) wyznaczaj najbliższe działania. Zapisz jaka jest pierwsza, fizyczna czynność, którą należy wykonać, żeby zrealizować to zadanie – np. zadzwoń do Kasi, wyślij maila do Pana Jacka, otwórz plik w Wordzie. Gdy jasne staje się dla Ciebie, co jako pierwsze powinieneś zrobić, opór maleje.

d) pracuj w blokach czasu. Powiedz sobie, że zajmiesz się tym zadaniem tylko przez 5 minut. Włącz stoper i zacznij działać. Gdy usłyszysz alarmowy sygnał masz pełne prawo skończyć pracę nad zadaniem i zająć się czymś innym. Jeśli jednak masz ochotę, możesz dalej popracować nad tym zadaniem.

Dodatkowa korzyść z nadpoczęcia zadania polega na tym, że nasz umysł ma silną potrzebę ukończenia. Jeśli przerwiemy zadanie w połowie, będzie nas ciągnąć, żeby je dokończyć.

Najczęściej 5-minutowe nadgryzienie zadania w zupełności wystarcza. Jeśli jednak nawet po tym czasie, czujesz silny opór przed zadaniem – nastaw stoper na 10 minut i popracuj nad jego wykonaniem. Potem na 15-minut, 20-minut i 25-minut. Stopniowo wydłużaj czas pracy nad wyjątkowo trudnym zadaniem, aż do momentu przełamania oporu. Gdy usłyszysz dźwięk alarmu zrób sobie krótką, 2-3 minutową przerwę w nagrodę za bycie nieustraszonym.

e) zwiększaj ból nie zrobienia czegoś. Czwarte prawo oporu mówi, że po przekroczeniu pewnego poziomu oporu, jesteśmy w stanie wykonać zadanie, tylko w sytuacji jeśli ból nie zrobienia zadania jest wyższy niż wzięcia się za nie. Nawet jeśli bardzo nie chce Ci się płacić czynszu za mieszkanie, to perspektywa wywalenia Cię na bruk jest bardziej bolesna niż płacenie.

Możesz sztucznie zwiększać ból nie wykonania działania. Najprościej jest postawić na szali swoją reputację. Zobowiąż się przed żoną, mężem, szefem lub ważnym klientem, że zrobisz coś do konkretnego dnia. Perspektywa nie dotrzymania słowa i rozczarowania szefa czy klienta, a także idących za tym konsekwencji, może być znacznie boleśniejsza niż pochylenie się nad trudnym zadaniem.

f) powiedz sobie wcale nie będę teraz czyścił biurka, poukładam tylko te trzy kartki. W ten sposób skłaniasz swój reaktywny umysł, który wywołuje opór przed rożnymi zadaniami, do spuszczenia gardy i umożliwienia Ci działania. Jeśli po ułożeniu trzech kartek dalej czujesz opór przed sprzątaniem, użyj tej sztuczki jeszcze kilka razy: wcale nie będę czyścił biurka, odłożę tylko te spinacze na swoje miejsce

 

Opór jest czymś naturalnym i zawsze będzie się pojawiał. Powinniśmy się jednak nauczyć go przezwyciężać oraz minimalizować jego wpływ na nasze działania. Jeśli to zrobimy, osiąganie naszych celów stanie się znacznie łatwiejsze.

Dlaczego tak się dzieje? Wszystkiemu winny jest opór!

 

Zadania ważne, wartościowe są zazwyczaj trudne, z dwóch powodów:

a) nie wiemy dokładnie, jak się za nie zabrać
b) jest szansa, że nam nie wyjdą

Nic więc dziwnego, że odczuwamy na myśl o nich strach, niepokój i właśnie opór.

Z drugiej strony mamy zadania trywialne:

a) doskonale wiemy, jak je robić – w przeszłości wielokrotnie się już nimi zajmowaliśmy
b) są proste, ryzyko że zakończą się porażką jest praktycznie zerowe.

W efekcie te zadania wydają się bezpieczne i czujemy przed nimi dużo mniejszy opór.

Zazwyczaj idziemy po linii najmniejszego oporu, bo to jest dla nas emocjonalnie najłatwiejsze, wymaga najmniej energii czy siły woli.
Dlatego właśnie trywialne zadania triumfują.

Opór występuje w kilku postaciach:

a) prokrastynacji, czyli odkładania spraw na później.

Zrobiłbym to, ale mi się nie chce albo się boję, że mi nie wyjdzie. Odłożę to na jutro.

A jutro wcale nie jest łatwiej. Wręcz przeciwnie – pierwsze prawo oporu mówi, że opór narasta za każdym razem, kiedy coś odkładamy na później. Im dłużej czekamy z wykonaniem zadania, tym większy opór będziemy odczuwać przed jego wykonaniem. Aż dojdziemy do takiego momentu, że wykonanie tego zadania będzie graniczyło z cudem.

b) zajętości

Prokrastynację najczęściej utożsamiany z lenieniem się. Zamiast wziąć się do pracy, ktoś ogląda seriale, gra na komputerze czy przesiaduje godzinami na fejsie. Jednak opór, który odczuwamy przed trudnymi zadaniami, potrafi działać też bardziej subtelnie.

Idziemy do pracy i wykonujemy w niej różnego rodzaju działania przez 6, 8 czy nawet 10 godzin. Pracujemy dużo i wytrwale. Szkoda tylko, że nie nad tym, nad czym powinniśmy. Jesteśmy bardzo zajęci wykonywaniem zadań, które są proste. Wiemy, jak się za nie zabrać i co należy zrobić na każdym kroku. Czujemy przed nimi mniejszy opór. W efekcie dostarczamy sobie świetnej wymówki.

Jestem tak zajęty, że nie mam kiedy zająć się tymi trudnymi zadaniami, nawet jak bym chciał.

c) reagowanie na nagłe wypadki

Inny sposób, w który próbujemy zagłuszyć swoje produktywnościowe sumienie, to reagowanie na nagłe wypadki i kryzysy. Telefon dzwoni – trzeba go odebrać. Dostałem maila – muszę na niego odpisać. Klient chce dostać ode mnie ofertę – muszę mu ją przygotować. Szef daje mi zadanie – muszę się tym zająć. Natychmiast. Porzucam swój plan z listą wartościowych zadań, przed którymi odczuwam jednak silny opór i biorę się za pilne zadania, które właśnie się pojawiły. Brzmi znajomo? Nawet jeśli nie robimy tak przez cały czas, to z pewnością zdarza nam się takie postępowanie.

Nie chcę oczywiście powiedzieć, że nie powinniśmy wcale odbierać telefonów, odpisywać na maile czy przygotowywać oferty dla Klientów. Warto jednak zadać sobie pytanie, czy faktycznie jest to nagły wypadek i muszę to zrobić w tej chwili? Najczęściej przeceniamy pilność zadań. Prawdziwe nagłe wypadki (nasz bliski trafił do szpitala, zalało mieszkanie lub wybuchł w nim pożar, dzwoni Klient, który chce złożyć zamówienie naszego życia) zdarzają się bardzo rzadko. Jeden w tygodniu to już bardzo często. Najczęściej jednak zachowujemy się zupełnie inaczej. Każdą prośbę od Klienta lub Szefa traktujemy jak nagły wypadek. Zastanów się jednak czy coś się stanie, jeśli zajmiesz się powierzonymi przez nich zadaniami jutro? Jeśli tak, zrób to od razu. Jeśli nie – będziesz miał jednodniowy bufor czasowy, dzięki któremu będziesz mógł wszystko sobie dobrze zaplanować. Będziesz mógł zgrupować ze sobą podobne zadania i przeznaczyć na nie pewną jednostkę czasu, np. 25 minut.

Która z tych dwóch opcji wydaje Ci się sensowniejsza?

a) zajmujesz się pracą – dostajesz maila – odpisujesz na niego – wracasz do pracy – dostajesz kolejnego maila – odpisujesz na nie – itd.

b) czekasz jeden dzień (pół dnia) aż nazbiera Ci się odpowiednia ilość maili, po czym hurtowo odpisujesz na wszystkie wiadomości – a potem zajmujesz się swoją pracą?

Mam nadzieję, że nie masz wątpliwości, że drugie podejście będzie znacznie skuteczniejsze. Przeskakiwanie pomiędzy zadaniami mocno wybija z rytmu. Druga z tych opcji pozwala zachować koncentrację.

Wróćmy teraz do problemu braku czasu.

Jeśli ktoś nie potrafi skutecznie poradzić sobie z oporem i w efekcie odkłada sprawy na później, jest ciągle czymś zajęty i reaguje na nagłe wypadki, dodatkowy czas nic mu nie da.

To tak jakby nalać większy strumień wody do durszlaka. Jeśli w naczyniu są dziury, woda i tak z niego wypłynie, bez względu na to, jak duży strumień będzie do niego wpływać. Jeśli nieumiejętnie wykorzystujemy swój czas, większa ilość czasu nie jest najskuteczniejszym rozwiązaniem.

Ludzie odkładający sprawy na później wytworzą tylko większy opór przed zadaniami, których się boją. Osoby zajęte i odpowiadające na nagłe wypadki będą w stanie wykonać więcej trywialnych zadań.

Prawdziwą zmianę można dokonać nie poprzez zwiększanie czasu, a właściwe kierowanie swoją uwagą!

Poniżej przedstawię skrótowo kilka recept, jak można to zrobić, a w kolejnych wpisach będę je rozwijał.

1. Jak poradzić sobie z oporem?

a) działaj szybko.

Skoro im dłużej z czymś zwlekamy, tym mniejszy opór się wytwarza – powinniśmy możliwie szybko wziąć się za trudne i wartościowe zadania, po tym jak je wymyślimy lub ktoś je nam powierzy.

b) dziel duże zadania na mniejsze.

Jeśli przeraża Cię wielkość zadania, podziel je na wiele małych zadań. Myśl o poradzeniu sobie z maluchem będzie wywoływała dużo mniejszy opór niż walka z gigantem.

c) wyznaczaj najbliższe działania.

Zapisz jaka jest pierwsza, fizyczna czynność, którą należy wykonać, żeby zrealizować to zadanie – np. zadzwoń do Kasi, wyślij maila do Pana Jacka, otwórz plik w Wordzie. Gdy jasne staje się dla Ciebie, co jako pierwsze powinieneś zrobić, opór maleje.

d) pracuj w blokach czasu.

Powiedz sobie, że zajmiesz się tym zadaniem tylko przez 5 minut. Włącz stoper i zacznij działać. Gdy usłyszysz alarmowy sygnał masz pełne prawo skończyć pracę nad zadaniem i zająć się czymś innym. Jeśli jednak masz ochotę, możesz dalej popracować nad tym zadaniem. Drugie prawo oporu mówi, że opór zmniejsza się w chwili podjęcia działania i podczas jego wykonywania.

Dodatkowa korzyść z nadpoczęcia zadania polega na tym, że nasz umysł ma silną potrzebę ukończenia, choćby jakiegoś, etapu. Jeśli przerwiemy zadanie w połowie, będzie nas ciągnąć, żeby je dokończyć.

e) zwiększaj ból nie zrobienia czegoś.

Czwarte prawo oporu mówi, że po przekroczeniu pewnego poziomu oporu, jesteśmy w stanie wykonać zadanie, tylko w sytuacji jeśli ból nie zrobienia zadania jest wyższy niż wzięcia się za nie. Nawet jeśli bardzo nie chce Ci się płacić czynszu za mieszkanie, to perspektywa wywalenia Cię na bruk jest bardziej bolesna niż płacenie.

Możesz sztucznie zwiększać ból nie wykonania działania. Najprościej jest postawić na szali swoją reputację. Zobowiąż się przed żoną, mężem, szefem lub ważnym klientem, że zrobisz coś do konkretnego dnia. Perspektywa nie dotrzymania słowa i rozczarowania małżonka, szefa czy klienta, a także idących za tym konsekwencji, może być znacznie boleśniejsza niż pochylenie się nad trudnym zadaniem.

2. Odpowiednia liczba zobowiązań czy projektów.

Nawet jeśli umiemy już radzić sobie z oporem, to jeszcze nie wszystko. Żaden system skuteczności osobistej i przezwyciężania oporu Ci nie pomoże, jeśli masz zbyt wiele zobowiązań.

Wyobraź sobie, że potrafisz płynnie żonglować trzema piłkami. Przy czterech piłkach czasem Ci się uda złapać wszystkie, a czasem nie. Zaś przy pięciu i więcej piłkach wszystkie zlatują Ci na ziemię. Zauważ, że to nie jest tak, że dokładając kolejną piłkę, dalej świetnie żonglujesz trzema pierwszymi, a jedyny problem jest z czwartą, piątą czy kolejnymi. Zwiększając liczbę piłek sprawiasz, że nawet żonglowanie tymi trzema, które opanowałeś do perfekcji się sypie.

Podobnie jest z projektami i zobowiązaniami. Jest taka liczba do której świetnie sobie radzimy. Potem jest jeszcze przedział do którego ledwo dajemy radę. A potem jest liczba, przy której zawalamy wszystkie projekty.

Jaka to liczba? Z pewnością każdy człowiek ma swoje wartości przy których radzi sobie świetnie, z problemami i wcale. Ważne jest, by zdawać sobie z tego sprawę i jeśli aktualnie jesteś powyżej tej pierwszej wartości, zmniejszyć liczbę projektów, w które się zaangażowałeś. Jak? O tym w kolejnym wpisie.

To nie czas jest problemem. Czas po prostu jest. To jak wykorzystujemy swoją uwagę może być źródłem Twoich problemów lub ich rozwiązaniem. Naucz się pokonywać opór i mieć odpowiednią liczbę zobowiązań, a starczy Ci uwagi i czasu na wszystko.

Jak więc można jednocześnie zwiększyć własną kreatywność i zorganizowanie? Jednym z najlepszych sposobów, jakie znam, są właśnie sensowne ograniczenia. Co rozumiem przez sensowne? Takie, które:

(a) zabierają Ci możliwość skorzystania z najbardziej typowego, schematycznego rozwiązania, a w efekcie inspirują Cię do wymyślenia czegoś nowego i wartościowego.

(b) pomagają Ci uniknąć niekorzystnych zachowań lub zmuszają Cię do robienia tego, co warto.

Oto sensowne ograniczenia, które moim zdaniem warto stosować:

1. Pojedyncze zakazy

Czasem trzymanie się jednej prostej reguły potrafi zmienić bardzo dużo.

1. Nie pij alkoholu podczas dnia pracy.
Dla osób pracujących na etacie, takie ograniczenie może wydać się żartem – choć nie wykluczam, że efektywność niektórych osób bardzo by wzrosła, gdyby trzymali się tego punktu. Ta zasada nabiera jednak dodatkowego sensu, kiedy pracuje się samodzielnie (bez interakcji z innymi ludźmi), a tym bardziej z domu.

Jedno piwko czy kieliszek wina w takiej sytuacji wygląda zupełnie niewinnie. Jednak często sprawia, że zaczynamy myśleć o innych rzeczach, łatwiej się rozpraszamy, dlatego takie ograniczenie może być bardzo przydatne.

2. Nie sprawdzaj skrzynki e-mailowej do 12:00.
Zaczęcie dnia od sprawdzenia, jakie maile otrzymaliśmy, jest jednym z najgorszych możliwych. Dlaczego? Bo zamiast świadomie kształtować swój dzień, zgodnie z ustalonymi priorytetami, już od początku zaczynamy działać reaktywnie – robić coś dla innych ludzi.

Nawet jeśli nie przystąpisz od razu do odpisywania na maile, to jeśli dowiesz się, że 5 różnych osób, coś od Ciebie chce, zaczniesz myśleć o tym, kiedy się z tymi zadaniami uporasz. Osłabi to Twoją koncentrację i w efekcie Twoja efektywność mocno spadnie.

3. Nie pracuj z domu.
Zabronienie sobie pracy z domu (gdy tylko nie jest to konieczne ze względu na obowiązki domowo-rodzinne), było jedną z najlepszych decyzji, które podjąłem. Zamiast co chwilę walczyć z pokusami czyhającymi na mnie w moim mieszkaniu (gry, seriale, książki, miękkie łóżko, piękna Żona…) przeniosłem się z pracą do kolegi, który również prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą.

Dzięki temu żaden z nas się nie obija, nie ogląda sobie filmików na youtubie, bo głupio przy koledze, będąc w pracy się tak zachowywać.

Czasem jedno ograniczenie w zupełności Ci wystarczy. Zdarza się jednak, że potrzebujesz ich więcej lub że zamiast ograniczenia generalnego, potrzebujesz limitów na jeden dzień. Wtedy z pomocą przychodzą:

2. Listy NOT-TO-DO

Wszyscy znamy listy TO-DO, na których zapisujemy rzeczy, które w najbliższej przyszłości trzeba zrobić. Bardzo ciekawą koncepcją, zaczerpniętą z książki Do It tomorrow – Marka Forstera, jest zapisanie czego robić na pewno NIE BĘDZIEMY:

Jutro nie będę:

1. odbierał telefonów do godziny 12:00
2. pracował podczas lunchu (i innych posiłków)
3. pracował dłużej niż do 18:00
4. pracował nad czymś innym niż Projekt X
5. otwierał swojej skrzynki pocztowej / odpisywał na maile

Dzięki określeniu wszystkich rzeczy, których nie będziemy robić, dużo łatwiej będzie nam się skoncentrować na tym, co najważniejsze. Z większą skutecznością oprzemy się pokusie rozproszenia czy wykonywania zadań, które pojawiają się spontanicznie.

3. Zamknięte listy zadań

Kolejna koncepcja, którą zaczerpnąłem z książki Do It Tomorrow – Marka Forstera. Standardowe listy zadań, które znamy, są otwarte. Co to oznacza?

a) w każdym momencie można do nich dopisać kolejne zadania
b) mają tendencje do rośnięcia (wydłużania się)
c) kolejność wykonania zadań jest istotna
d) oznaczenie wszystkich zadań z listy jako wykonanych jest niemożliwe lub bardzo trudne (ze względu na to, że ciągle dopisujemy kolejne)
e) są demotywujące (przypominają pracę Syzyfa)

Czym są zamknięte listy zadań? To takie listy, na których w pewnym momencie rysujesz na dole poziomą kreskę. Koniec. Więcej nie przyjmuję. Przynajmniej do momentu, aż uporam się z tymi zadaniami. W związku z tym, zamknięte listy charakteryzują się tym, że:

a) nie można do nich dodawać kolejnych zadań
b) mają tendencje do zmniejszania się (kurczenia się)
c) kolejność wykonania zadań nie jest istotna (bo i tak w krótkim czasie, np. jednego dnia, wszystkie zadania zostaną wykonane)
d) oznaczenie wszystkich zadań z listy jako wykonanych jest możliwe (i to bez szczególnego wysiłku)
e) są motywujące (bo łatwo widać na nich postęp, zbliżanie się do końca)

4. Praca nie dłuższa niż 25 lub 50 minut pod rząd

Praca z przerwami przeważnie jest dużo efektywniejsza niż ciągła praca. Dlaczego? Bo:

a) nasz umysł najczęściej nie potrafi utrzymać koncentracji więcej niż 30-45 minut. A gdy spada koncentracja, spada też efektywność

b) przerwy dają nam niezwykle cenną perspektywę. W ich trakcie możemy zaobserwować, że coś, co do tej pory robiliśmy, było bezsensowne. Lepiej jest stracić 25 lub 50 minut niż pół dnia, a bywa tak, że będąc zanurzeni w pracy nie potrafimy właściwie ocenić jej pożyteczności. Więcej na ten temat znajdziesz we wpisie o Technice Pomodoro.

5. Zdefiniowany czas na wykonanie zadania

Gdy dasz sobie konkretny czas na wykonanie zadania – najlepiej taki, który będzie wymagał szybkiego tempa, najczęściej zajmie Ci ono znacznie mniej czasu niż gdybyś po prostu przystąpił do jego wykonania, bez nawet przybliżonego pojęcia, ile będzie trwało. Ograniczony czas motywuje Cię do szybkiej pracy, bez opóźnionego startu, bez rozproszeń i robienia innych (pilnych) zadań w trakcie. Dowiesz się więcej na ten temat, czytając wpis o Prawie Parkinsona.

Wbrew intuicji ograniczenia stymulują kreatywność i uporządkowanie, a w efekcie także produktywność. Naucz się stawiać sobie mądre ograniczenia, które zabiorą Ci możliwość pójścia po najmniejszej linii oporu oraz powstrzymają Cię przed niekorzystnymi zachowaniami. Pozwoli Ci to osiągnąć dużo lepsze efekty niż dotychczas!

Wskaż jeźdźcowi kierunek

1. Wykorzystaj jasne punkty

2. Zaplanuj najważniejsze działania

3. Wyznacz cel – zmotywuj słonia

4. Znajdź emocje

5. Zmniejsz zmianę

6. Wzmocnij ludzi – wyrównaj ścieżkę

7. Ulepsz otoczenie

8. Buduj nawyki

9. Zbierz stado

 

Wskaż jeźdźcowi kierunek

Coś, co wygląda jak opór, często jest brakiem pewności.

Aby zmiana mogła zajść, należy wyznaczyć jasny kierunek – sobie, swojemu zespołowi lub firmie. Inaczej jeździec będzie dreptał w miejscu. Nie wykonywanie działań prowadzących do zmiany wcale niekoniecznie wynika z oporu, ale właśnie z niejasno określonego celu czy braku wyznaczenia najważniejszych działań, które należy podjąć. Gdy ustalisz dokąd zmierzasz, łatwiej będzie Ci tam trafić.

1. Wykorzystaj jasne punkty

W każdym zespole i w każdej sytuacji są ludzie, który radzą sobie gorzej i lepiej. Zamiast analizować co nie działa i dlaczego tak jest, w wielu sytuacjach lepiej będzie przyjrzeć się jasnym punktom.

Są nimi pracownicy, którzy wykonują swoje obowiązki najlepiej ze wszystkich. Firmy, które radzą sobie mimo nieprzychylnych przepisów prawnych i chwiejnego rynku. Rodzice, którzy mimo kiepskiej sytuacji finansowej potrafią wychować szczęśliwe i mądre dzieci.

Jasne punkty to rzeczy i osoby, które się sprawdzają, pomimo trudnej sytuacji.

Jeśli prowadzisz firmę – znajdź kogoś, kto robi to o kilka lat dłużej i ma lepsze od Ciebie wyniki. Dowiedz się, co u niego najlepiej działa i zastanów się, jak możesz to przełożyć na swój biznes. Jeśli jesteś pracownikiem – znajdź osobę na podobnym stanowisku, która osiąga świetne wyniki i podpytaj ją, co u niej się najlepiej sprawdza.

2. Zaplanuj najważniejsze działania

Sformułuj jasne wskazówki, których będziesz się trzymać. Inaczej siła przyzwyczajenia przytrzyma Cię w obecnym położeniu albo paraliż decyzyjny nie pozwoli Ci nic wybrać z morza możliwości. Nie potrzebujesz zaplanować każdego działania od początku do końca. Pomyśl o tym, gdzie się aktualnie znajdujesz, dokąd zmierzasz i co na pewno trzeba będzie zrobić, aby tam dojść.

3. Wyznacz cel

Wyobraź sobie, jak będzie wyglądała docelowa stacja, na której się znajdziesz. Następnie wyślij sobie z niej pocztówkę, z wyraźnym obrazkiem. Drugi z nawyków skutecznego działania, sformułowany przez Stephena Covey’a, to: Działaj z wizją końca. Dobrze się zastanów, czego tak naprawdę chcesz i sformułuj cel. Jak możesz to skutecznie zrobić? W tym wpisie znajdziesz sporo informacji na ten temat.

Zmotywuj słonia

Coś co wygląda jak lenistwo, często jest zmęczeniem.

Jeździec może raz czy dwa przymusić słonia do zrobienia czegoś, na co nie ma on ochoty. Słoń jednak szybko się denerwuje i przestaje słuchać, co do niego mówi jeździec. Dlatego ważne jest, by zaangażować emocje (swoje i innych osób), gdy dążymy do zmiany.

4. Znajdź emocje

Istnieje ogromna różnica pomiędzy wiedzą o tym, jak należy postąpić a znalezieniem motywacji do działania. Palacze wiedzą, że ich nałóg rujnuje im zdrowie, ale nie potrafią go rzucić. Pamiętaj o tym, że nie wystarczy przekonać ludzi do zmiany na poziomie racjonalnych argumentów. Potrzebujesz zadbać również o ich serca – sprawić, że poczują chęć do zmiany.

Możesz to zrobić posługując się obrazowymi porównaniami, używając rekwizytów lub pokazując do jakich absurdów doprowadziła obecna sytuacja. Gdy chcesz przekonać siebie, również zaangażuj emocje. Wyobraź sobie, jak bardzo poprawi się Twoje życie, po dokonaniu zmiany i/lub jak źle będzie wyglądać, jeżeli niczego nie zmienisz.

5. Zmniejsz zmianę

Kusi nas, by wyznaczać sobie ambitne zadania, po wykonaniu których czujemy, że dużo zrobiliśmy, aby osiągnąć zaplanowany cel. Dlatego chcemy przebiec maraton, czytać codziennie przynajmniej 1 godzinę czy całkiem wyeliminować ze swojego jadłospisu słodycze. Podejmujemy intensywny, jednorazowy wysiłek, który jednak rzadko kiedy ma swoją kontynuacje. Nie jest to zbyt skuteczny sposób na zmianę. Dużo lepiej iść cały czas małymi kroczkami niż wykonać jeden wielki sus, upaść na twarz i już więcej nie wstać.

Chcesz ukończyć maraton? Zacznij od przebiegnięcia 3 km. Ale zrób to dzisiaj.

Chcesz czytać 60 minut dziennie? Jeśli do tej pory nie miałeś nawyku regularnego czytania, zacznij od czytania 5 minut dziennie. Ale rób to każdego dnia przez najbliższy tydzień. Jeśli Ci się to uda, wydłuż czas do 15 minut, potem 30 i 45 minut.

Chcesz przestać jeść słodycze? Na początek zrezygnuj z jedzenia słodkości jednego dnia (np. we wtorki). Jeśli uda Ci się to przez 2 tygodnie – dołóż kolejny dzień bez słodyczy.

Mała zmiana nie przeraża tak bardzo jak duża. Dzięki temu łatwiej jest rozpocząć pracę nad nią i w niej wytrwać.

6. Wzmocnij ludzi

Bez względu na to, jaki jesteś, zawsze możesz się znacznie zmienić. To zdanie najlepiej pokazuje, na czym polega rozwojowy sposób myślenia, który bardzo wspiera proces zmiany. Zakłada on, że ludzie mogą się zmienić, jeśli tylko zajdą odpowiednie okoliczności.
Zamiast chwalić ludzi – Ale z Ciebie świetny mówca! (to sformułowanie odzwierciedla ugruntowany sposób myślenia),
doceń konkretne zachowania – Zauważyłem, że dzisiaj świetnie pracowałeś głosem podczas swojego przemówienia.

Carol Dweck, profesor psychologii z Columbia University udowodniła w swoich badaniach, że dużo lepiej działa na dzieci chwalenie ich za wysiłek niż za posiadaną inteligencję: Dzieci trzeba chwalić, ale tylko za ciężką pracę – stwierdziła prof. Dweck. „W przeciwnym wypadku będą się koncentrować na zachowaniu dobrego mniemania o sobie. Panicznie będą się bały popełnienia błędu, który może zachwiać ich wysoką samooceną. Nie będą więc zdolne do podejmowania ryzyka i nowych wyzwań”.

Wyrównaj ścieżkę

Coś, co wygląda jak problem tkwiący w człowieku, często jest problemem tkwiącym w sytuacji.

Oceniając inne osoby bardzo często popełniamy podstawowy błąd atrybucji. Interpretujemy zachowania ludzi przez pryzmat stałych cech (zachował się tak, bo jest nieuprzejmy), nie doceniając wpływu sytuacji (zachował się tak, bo coś go wcześniej zdenerwowało). A wielokrotnie to sytuacja decyduje o tym, jak się zachowujemy. Prościej i skuteczniej jest zmienić sytuacje niż człowieka.

7. Ulepsz otoczenie

Temu zagadnieniu poświęciłem już oddzielny wpis. Zachęcam Cię do zapoznania się z nim. Dowiesz się z niego, jak schudnąć, być bardziej produktywnym czy mieć lepsze relacje – bez zmieniania siebie.

8. Buduj nawyki

Nawyki działają w sposób automatyczny. Nie wymagają myślenia, podejmowania decyzji czy angażowania energii. Dlatego są takie cenne. Każdego dnia dysponujemy ograniczonym zasobem samokontroli. Możemy zmusić kilka razy naszego słonia do wykonania pożądanego działania, jeśli jednak to zrobimy, bardzo szybko poczujemy zmęczenie czy wypalenie. Nawyki pozwalają nam wykonywać pożyteczne działania bez zużywania zasobów samokontroli.

Funkcjonują w postaci pętli. Pętla nawyków składa się ze:

a) wskazówki – bodźca, który uruchamia nawyk.

b) działania – które stale wykonujesz po zobaczeniu wskazówki

c) nagrody – którą odczuwasz po wykonaniu działania.

Wielu ludzi, gdy poczuje językiem nalot na zębach (wskazówka), idzie umyć zęby (działanie), po czym czuje świeżość w ustach i przyjemne zimne mrowienie (nagroda).

Aby zmienić nawyk już istniejący nawyk ze szkodliwego na korzystny potrzebujesz:

(1) zmienić działanie pozostawiając podobną wskazówkę lub nagrodę

(2) wyeliminować wskazówkę

Więcej na ten temat przeczytasz w kolejnym wpisie.

9. Zbierz stado

Ludzie są stadnymi zwierzętami. Żyjemy w społeczeństwie i jeśli nie wiemy, jak się zachować, naśladujemy innych ludzi. Podczas swojej pierwszej w życiu kolacji w bardzo eleganckiej restauracji, możesz zostać oszołomiony ilością sztućców i naczyń, które dostaniesz. Jednak zamiast wpadać w panikę z powodu nadmiaru widelców i łyżeczek, wystarczy podpatrzyć, co robią inni biesiadnicy.

Zachowania są zaraźliwe. Badania przeprowadzone przez doktora Nicholasa Christakisa z Harwardzkiej Szkoły Medycznej pokazały, że nawet otyłość może być zaraźliwa. Gdy człowiek robi się otyły, szanse na pojawienie się problemu otyłości wśród jego bliskich przyjaciół ulegają potrojeniu. Dlaczego tak jest? Zdaniem doktora Christakisa: Zmieniamy zdanie na temat akceptowalnego typu sylwetki, patrząc na otaczających nas ludzi.

Jeśli chcesz wykorzystać siłę stada, wpływ innych ludzi na swoje zachowanie:

(1) zamiast samemu chodzić na basen czy siłownię – dołącz do znajomych, którzy już od jakiegoś czasu trenują. Łatwiej Ci będzie się zmobilizować do regularnych ćwiczeń.

(2) zapisz się do organizacji, w której znajdziesz ludzi o podobnych celach i wartościach. W Toastmasters International znajdziesz ludzi zainteresowanych przemawianiem i przywództwem. W Odysei Umysłu spotkasz osoby pasjonujące się kreatywnością i pracą grupową. W JCI będziesz mieć okazje spotkać młodych przedsiębiorców.

 

Poznałeś właśnie 9 konkretnych sposobów na dokonanie trwałej skutecznej i zmiany w Twoim życiu. Wybierz jeden z nich już dzisiaj i zacznij go używać – wskażesz w ten sposób kierunek swojemu jeźdźcowi. Zaangażuj emocje w dokonanie tej zmiany – dzięki temu Twój słoń będzie zmotywowany i podąży w kierunku wyznaczonym przez jeźdźca. A jeśli ścieżka okaże się kręta i nierówna – wyrównaj ją poprzez zmianę sytuacji.

Jak wyznaczać cele?

Pomoże Ci w tym akronim MUSZE.

A co oznaczają poszczególne litery?

M – Mierzony regularnie
U – Uwzględniający zasoby
S – Samodzielny
Z – Zorientowany w czasie
E – Efektywny

1. Mierzony regularnie

   Ta zasada mówi o dwóch rzeczach.
   
   1.1 Potrzebujesz stworzyć konkretną miarę, dzięki której będziesz wiedział, nie tylko czy osiągnąłeś już cel, ale także w jakim stopniu.
   
   W przypadku celów wyrażonych w liczbach jest to bardzo proste. Jeśli Twoim celem jest przebiegnięcie 30 km w lipcu, Twoją miarą mogą być dane z aplikacji w telefonie. Dzięki nim będziesz w stanie określić, że osiągnąłeś już 25% celu, gdy przebiegniesz 7,5 km.
   
   Trochę więcej trzeba pogłówkować przy określaniu miary w celach opisowych, na przykład: poprawienie relacji z Partnerem/Partnerką. Teoretycznie można by zdać się na własne odczucia w tej sprawie – teraz czuję, że nie najlepiej się między nami układa i będę wiedział, że cel jest osiągnięty, gdy zaczniemy się do siebie odnosić bardziej serdecznie. Jest to jednak na tyle nieprecyzyjne określenie, że trudno je będzie zweryfikować – zmierzyć, czy cel został osiągnięty.
   
   Zachęcam do stworzenia bardziej konkretnej miary:
   
   A. cierpliwie wysłuchuję, co mój Partner ma do powiedzenia,
   B. nie przerywam mu podczas nieporozumień czy kłótni nie podnoszę głosu
   C. przez najbliższe 2 tygodnie codziennie wysyłam Partnerowi miłego smsa
   D. w tym miesiącu podaruję Partnerowi prezent bez okazji
   E. w tym tygodniu zorganizuję dla nas ciekawą randkę
   
   Dzięki precyzyjnym określeniom tworzysz od razu plan działania. Cel staje się konkretniejszy i wiesz, jak go zrealizować. A przez to znacznie zwiększasz szansę, że go osiągniesz.
   
   1.2 Samo sformułowanie celu i jego zapisanie na niewiele się zda, jeśli nie będziesz regularnie mierzyć, w jakim stopniu został zrealizowany. Bez tego, szybko o nim zapomnisz i nie będziesz aktywnie pracować nad jego osiągnięciem. To jak często będziesz dokonywać pomiaru, zależy od samego celu.
   
   W zdecydowanej większości przypadków pomiar należy wykonywać nie częściej niż raz na tydzień i nie rzadziej niż raz w miesiącu.
   
   

2. Uwzględniający zasoby

   Gdybym się bardzo uparł, mógłbym wyznaczyć sobie cel: zostania najpiękniejszą kobietą na Ziemi.
   
   Problem polega jednak na tym, że nie jestem kobietą i nie zostałem obdarzony przez naturę szczególnie pięknym wyglądem.
   
   Teoretycznie mógłbym przejść operację zmiany płci, operacje plastyczne i tysiące zabiegów upiększających. Nie mam jednak na to ani wystarczającej ilości pieniędzy ani ochoty. Końcowy efekt też zapewne znacznie odbiegałby od założonego celu.
   
   Cel ten jest zupełnie oderwany od zasobów, które posiadam. Co w prosty sposób przekłada się na brak możliwości jego osiągnięcia.
   
   Za każdym razem, gdy wyznaczasz sobie cel, określ jakie zasoby, którymi już teraz dysponujesz, pomogą Ci w jego realizacji. Istnieją różne rodzaje zasobów:
   
   A. intelektualne – masz odpowiednie predyspozycje psychologiczne (jesteś wystarczająco śmiały, zdyscyplinowany, odporny) lub wykształcenie (skończyłeś odpowiedni kierunek studiów, przebyłeś wartościowe szkolenia w tym temacie)
   B. materialne – masz wystarczająco dużo pieniędzy, by móc opłacić wszystkie wydatki (lub masz źródło finansowania w postaci kredytu) albo posiadasz potrzebny sprzęt (komputer, projektor, kamerę, samochód itd.)
   C. czasowe – dysponujesz odpowiednią ilością czasu, by móc wykonać wszystkie działania (lub możesz zatrudnić do tego odpowiednie osoby)
   D. społeczne – znasz odpowiednich ludzi, którzy podejmują decyzje lub wiesz, kto może Ci pomóc w wykonaniu określonych działań
   E. zdrowotne – Twój organizm jest w stanie wytrzymać wszystkie obciążenia, związane z osiąganiem celu (np. przebiegnięcie maratonu)
   
   Oprócz określenia zasobów, którymi już teraz dysponujesz, zastanów się, jakich zasobów Ci brakuje. Jeśli po tej analizie okaże się, że brakuje Ci wielu zasobów, a wyjściowo nie dysponujesz prawie niczym istotnym – warto przeformułować cel.
   
   

3. Samodzielny

   Samodzielny cel to taki, którego osiągnięcie w 100% zależy od Ciebie.
   
   Czy jeśli wyznaczysz sobie cel: Dobrze wypaść na najbliższej rozmowie rekrutacyjnej, będzie on samodzielny? Niespecjalnie.
   
   Możesz się idealnie przygotować, tryskać entuzjazmem i elokwencją, a i tak nie przypadniesz do gustu osobie prowadzącej rekrutację. Samo sformułowanie dobrze wypadnę czy zostanę dobrze odebrany/oceniony pokazuje, że decyduje o tym ktoś inny.
   
   Nie ma nic bardziej frustrującego, niż sytuacja w której nie oszczędzałeś się – wykonałeś potężną pracę nad osiągnięciem celu – a i tak się nie udało.
   
   Łatwo tego unikniesz poprzez zmienienie sformułowania – usamodzielnienie celu. Zrobisz to przenosząc pełną odpowiedzialność na siebie i uszczegóławiając cel, np. w ten sposób:
   
   perfekcyjnie przygotować się do rozmowy rekrutacyjnej, poprzez:
   
   (1) poznanie listy typowych pytań, które pojawiają się na rozmowach rekrutacyjnych
   (2) napisanie odpowiedzi na te typowe pytania
   (3) nauczenie się przekonującego wygłaszania tych odpowiedzi
   (4) zrobienie symulacji rozmowy z kolegą, który wcieli się w rolę rekrutera
   (5) zadbanie o wygląd (wyczyszczenie garnituru, wyprasowanie koszuli, wypastowanie butów)
   
   Oczywiście, aby cel był samodzielny, nie musimy robić wszystkiego sami. Jeśli chcemy zbudować dom, nie będziemy (najczęściej) robić tego własnoręcznie. Skorzystamy z pomocy firmy budowlanej. Jeśli do celu nie wpiszemy konkretnej nazwy firmy, wszystko będzie w porządku. Taki cel można uznać za samodzielny.
   
   Gorzej, jeśli założylibyśmy, że konkretna firma postawi nam dom. Dlaczego? Bo dana firma może:
   (a) zbankrutować,
   (b) podnieść ceny, tak że nie będzie nas na nią stać,
   (c) mieć obłożenie na kilka lat do przodu, tak że nie przyjmie naszego zlecenia, w czasie na którym nam zależy.
   
   Dlatego jeśli chcesz, żeby Twój cel był samodzielny, nigdy nie wpisuj w niego konkretnych osób lub firm.
   
   

4. Zorientowany w czasie

   Cel to marzenie z terminem realizacji.
   Joe L.Griffith
   
   Aby cel był celem (a nie pomysłem czy marzeniem), potrzebuje konkretnego terminu realizacji.
   Mocno przestrzegam przed określeniami typu: jutro, za tydzień czy za miesiąc.
   
   Wyobraź sobie, że chcesz od jutra zacząć jeździć na rowerze stacjonarnym co najmniej 5 minut dziennie. Brzmi to jak sensowny cel. Przykleiłeś sobie nawet do lodówki karteczkę z takim napisem. Wstajesz następnego dnia, idziesz do kuchni, by nalać sobie wody i co widzisz?
   
   Od jutra będę jeździć na rowerze stacjonarnym co najmniej 5 minut dziennie.
   
   Możesz sobie w tym momencie pomyśleć – Całe szczęście, że dopiero od jutra! – i całkowicie zignorować to zalecenie. A jak wiemy z Alicji w krainie czarów, jutro nigdy nie nadchodzi. Zawsze jest dzisiaj! 
   
   Jakie jest proste rozwiązanie tego problemu? Zapisuj cel z konkretną datą.
   
   Zamiast napisać: jutro kup farbę do malowania zapisz: kup farbę do malowania 5 lipca 2014.
   Zamiast: w ciągu tygodnia napisz maila do firmy organizującej wesele zapisz: napisz maila do firmy organizującej wesele, najpóźniej do 13 lipca 2014.
   
   W przypadku bardziej złożonych celów nie ograniczaj się tylko do określenia końcowej daty. Zapisz też do którego dnia (do jakiej godziny) wykonasz określone podcele, tak by od początku wykorzystać presję czasu i zmotywować się do działania.
   
   

5. Efektywny

   Czy zdarzyło Ci się kiedyś, że osiągnąłeś zaplanowany cel, jednak w ogóle nie zauważyłeś zmiany? Dzieje się tak, gdy cel jest nieefektywny, czyli
   
   nie realizuje wartości, na której Tobie zależy.
   
   Wyobraź sobie, że wartością, do której dążysz jest bezpieczeństwo finansowe – czyli taka sytuacja, w której możesz przez 2 lata utrzymać się ze swoich oszczędności, nawet jeśli w tym czasie nie zarobisz ani złotówki. Aby to osiągnąć wyznaczasz sobie cel:
   
   będę zarabiać 6 tysięcy złotych miesięcznie (o 2 tysiące złotych więcej niż do tej pory).
   
   Załóżmy, że jesteś w stanie to zrobić, biorąc nadgodziny w pracy, nocne dyżury, realizując więcej zleceń czy zatrudniając się na drugi etat. Cel zostaje osiągnięty. Zarabiasz już nie 4 000 zł, a 6 000 zł miesięcznie. Ku Twojemu zdziwieniu Twoje oszczędności jednak się nie powiększają. Wraz ze wzrostem zarobków, zacząłeś więcej wydawać. Mimo dużego wysiłku, związanego z dodatkową pracą, nie przybliżyłeś się wcale do Twojej wartości – bezpieczeństwa finansowego.
   
   Jeśli zarabiasz już w tym momencie 4 000 zł miesięcznie (na rękę), czyli jak na polskie standardy całkiem przyzwoicie, może to nie wysokość zarobków jest Twoim problemem?
   
   Może łatwiej będzie Ci osiągnąć bezpieczeństwo finansowe, jeśli zaczniesz żyć oszczędniej? Regularnie okładać 10% swojej pensji, poprzez założenie stałego polecenia przelewu w dniu wypłaty?
   
   Bardzo możliwe, że cel związany z oszczędzaniem byłby bardziej skuteczny niż ze zwiększeniem zarobków.
   
   Zanim zdecydujesz się na realizację celu:
   
   A. Pomyśl: Jaka większa wartość za nim stoi? (co chcesz poprzez ten cel osiągnąć?).
   B. Zastanów się: Jakie są różne możliwości zrealizowania tej wartości? – napisz co najmniej 3 różne sposoby.
   C. Wybierz: Działanie, które ma największą szansę powodzenia i da największe korzyści. Często okaże się, że warto zrobić coś innego, niż początkowo sądziłeś.

Za każdym razem, gdy będziesz wyznaczać ważny dla Ciebie cel, skorzystaj z akronimu MUSZE. Zadbaj, by cel był:

Mierzony regularnie
Uwzględniał Twoje zasoby
Samodzielny
Zorientowany w czasie i
Efektywny.

Dzięki temu wielokrotnie zwiększysz szansę na znaczącą zmianę w Twoim życiu!