Prawdopodobnie najbardziej innowacyjną (na tamten czas) i najważniejszą zasadą Burzy Mózgów jest:

1. Rozdzielenie generowania i oceny pomysłów

   Co się dzieje, gdy jednocześnie wymyślamy i oceniamy? Bardzo szybko pojawiają się krytyczne komentarze dotyczące pomysłów. Następnie autorzy tych pomysłów czują się urażeni i przy pierwszej możliwej okazji negatywnie oceniają pomysły osób, które je skrytykowały. Produktywne generowanie rozwiązań zmienia się w interpersonalne rozgrywki, a niekiedy intelektualną jatkę.
   
   Bardzo łatwo można temu temu zabiec, dzięki stanowczemu zakazowi komentowania, oceniania czy krytykowania pomysłów w pierwszej fazie burzy mózgów. Wtedy naszym jedynym zadaniem jest wymyślanie i spisanie, jak największej liczby pomysłów.
   
   W oryginalnej koncepcji Osborne’a w każdej z dwóch faz (pierwszej – zielonej i drugiej – czerwonej) pracowały inne zespoły. Pomysły generowała jedna grupa, w skład której wchodziły różne osoby, również nie mające doświadczenia czy wiedzy w danym temacie.
   
   Dzięki temu można było wykorzystać efekt laika, dojść do nietypowego rozwiązania, zaproponowanego przez człowieka działającego w zupełnie innej branży czy profesji. Zaś ocenę pomysłów powierzano innej grupie – ekspertom z danego tematu.
   
   Założenie pracy dwóch grup jest ciekawe i merytorycznie uzasadnione, jednak w wielu sytuacjach będzie mało praktyczne. Często chcemy uzyskać szybkie efekty TU i TERAZ, dlatego jesteśmy zdani na pracę w jednym zespole. Jednak podział na fazę czerwoną (generowanie pomysłów) i zieloną (ocenianie pomysłów) jest absolutnie konieczny.
   
   Kolejną bardzo ważną zasadą jest:
   
   

2. Oddzielenie pomysłów od autorów

   Każdy pomysł, który padnie, należy zapisać. Nie notujemy jednak, kto jest jego autorem. Powiem więcej, należy bardzo uważać na efekt ojcowski, czyli nadmierne przywiązywanie się do rozwiązania, tylko dlatego, że zostało zaproponowane przez nas.
   
   W momencie, gdy ktoś użyje sformułowania: mój pomysł lub Twój pomysł albo pomysł Krzyśka / Oli warto zwrócić uwagę, że w burzy mózgów pomysły nie mają (i nie powinny) mieć swoich właścicieli. Przy zapisywaniu warto numerować pomysły i tak się później do nich odnosić: pomysł nr 1 albo piąty pomysł. To kto go zaproponował, czy był to laik czy ekspert w danej dziedzinie, nie powinno mieć żadnego znaczenia.
   
   Do dla wielu osób może być zaskoczeniem, że:
   
   

3. Ilość pomysłów ważniejsza jest niż ich jakość

   Powinno nam zależeć na tym, że zgromadzić jak najwięcej możliwych rozwiązań. Dwadzieścia to absolutne minimum. Dobrze jest dojść do trzydziestu lub nawet pięćdziesięciu. Dlaczego?
   Z trzech powodów:
   
   a) ilość zrodzi jakość – dobrą analogią jest tutaj gra na loterii fantowej. Im więcej masz losów, tym większa szansa, że uda Ci się coś wygrać. Podobnie jest z pomysłami. Im jest ich więcej, tym większe prawdopodobieństwo, że któryś z nich okaże się tym, którego szukaliście. Nie warto więc się specjalnie silić i podawać tylko innowacyjne pomysły. Lepiej jest zapisać wszystkie, które przychodzą do głowy.
   
   b) jedne pomysły inspirują kolejne – często się zdarza, że ktoś udzieli niedorzecznej odpowiedzi, bardzo dziwnego i niepraktycznego rozwiązania. Mimo iż nie będziemy mieli z niego pożytku, to wielokrotnie jest ono inspiracją do stworzenia bardziej realistycznego pomysłu.
   
   c) wartościowe pomysły leżą głębiej – wyobraź sobie, że dostałeś na święta prezenty w drewnianej skrzynce. Otwierasz jej wieczko i wyciągasz z niej przedmioty. Gdy wydaje Ci się, że już ją całą opróżniłeś, wyczuwasz, że denko skrzyni jest podejrzanie wysoko. Ściągasz, je a pod spodem znajdujesz kolejne, dużo bardziej wartościowe rzeczy.
   
   Analogicznie działa generowanie rozwiązań. Na początku szybko wystrzeliwujemy się z pomysłów. Warto jednak zwrócić uwagę na ich oryginalność. Najszybciej przychodzą nam do głowy rozwiązania, które najlepiej znamy lub które widzieliśmy niedawno. Na podobnej zasadzie, jak myśląc o jedzeniu prawdopodobnie zobaczymy lodówkę lub nasz ostatni posiłek. Rzadko wśród łatwo dostępnych pomysłów znajdzie się naprawdę wartościowa idea. Aby się do niej dokopać, trzeba najpierw oczyścić grunt ze standardowych rozwiązań i dać sobie chwilę na intensywne móżdzenie.
   
   Dobrym rozwiązaniem jest przerwa inkubacyjna. Zamiast kończyć burzę mózgów, po tym jak od minuty nikt nie podał nowego pomysłu – warto zrobić 2-5 minutową przerwę. W jej trakcie zespół może wyobrażać sobie kieliszek szampana, w którym do góry unoszą się bąbelki powietrza lub pomyśleć o czymś zupełnie innym. Ten czas pozwala na wyklucie się nowych pomysłów, często niekonwencjonalnych i wartościowych. W ten sposób możemy ściągnąć denko skrzyni i znaleźć nowe prezenty. Jeśli mamy dość czasu, możemy zrobić kilka przerw inkubacyjnych i drążyć temat w poszukiwaniu kolejnych poziomów w skrzyni z pomysłami.
   
   Kluczowe do osiągnięcia sukcesu, podczas posługiwania się burzą mózgów, jest:
   
   

4. Zadanie odpowiedniego, otwartego pytania

   Zamiast napisać na kartce
   
   Pomysły na większe zarobki (zdanie oznajmujące) lepiej jest sformułować pytanie:
   
   Jak mogę / możemy / nasza firma może zarabiać więcej pieniędzy?
   
   Pytania lepiej stymulują umysł do poszukiwania odpowiedzi. Każde rozpoczęcie generowania pomysłów powinno być poprzedzone zadaniem pytania. Jednak pytania są lepsze i gorsze. Gdy zadamy konkretne, precyzyjne pytanie często (niepotrzebnie) zawęzimy obszar poszukiwań, a w efekcie różnorodność odpowiedzi.
   
   W podanym powyżej przykładzie:
   
   Jak nasza firma może zarabiać więcej pieniędzy?
   
   Koncentrujemy swoją uwagę tylko na przychodzie.
   
   Tymczasem kluczem do polepszenia kondycji finansowej firmy może być poczynienie różnego rodzaju oszczędności.
   Bardziej zasadne pytanie będzie brzmiało:
   
   Jak możemy poprawić kondycje finansową naszej firmy?  lub jeszcze lepiej:
   
   Jak możemy sprawić, że nasza firma będzie w świetnej kondycji finansowej?
   
   To pytanie pozwala na znalezienie wielu, różnorodnych rozwiązań dotyczących nie tylko obecnej sytuacji, ale także przyszłości. A często myślenie w dłuższej perspektywie jest korzystniejsze niż patrzenie tylko na bieżące wyniki.
   
   Zamiast spytać:
   
   Gdzie możemy znaleźć nowych, wartościowych pracowników? lepiej będzie zadać pytanie:
   
   Jak możemy znaleźć nowych, wartościowych pracowników?
   
   Dzięki temu nie koncentrujemy się nadmiernie na miejscu lub medium dotarcia, ale na większej ilości możliwych działań do podjęcia.
   
   Zamiast spytać:
   
   Kto powinien zostać nowym prezesem firmy? lepiej sformułować pytanie:
   
   Jaka osoba powinna być prezesem naszej firmy?
   
   W ten sposób zamiast o personaliach, będziemy dyskutować o cechach osoby – wypracujemy sobie kryteria, a na ich postawie sprawdzimy, jaka kandydatura będzie najbardziej odpowiednia.
   
   Należy także pamiętać o:
   
   

5. Moderowaniu przebiegu Burzy Mózgów

   Warto wybrać jedną osobę, która będzie sterowała przebiegiem burzy mózgów. Zada wyjściowe pytanie i będzie je do jakiś czas ponawiała. Zainicjuje przerwy inkubacyjne, a także zachęci osoby, które się do tej pory nie wypowiadały, do udzielania własnych odpowiedzi. W ten sposób możemy uniknąć próżniactwa społecznego, czyli tendencji do wyłączania się z prac grupowych, wynikającego z rozproszenia odpowiedzialności.
   
   Jeśli istotne jest, aby moderator był w pełni neutralny, można wyłączyć go z procesu wymyślania pomysłów – zbiera on i zapisuje pomysły innych członków zespołu, samemu nie udzielając odpowiedzi. Pozwala mu to w pełni skoncentrować się na właściwym prowadzeniu grupy.

Wszystko zaczyna się od …

1. Zauważenia potrzeby zmiany

   Siła bezwładu jest szarą eminencją wśród potęg kierujących losami wszechświata. Zdumiewająco wiele rzeczy się dzieje, bo ktoś kiedyś coś wymyślił i tak już zostało.
   
   Przykład? Popatrz na klawiaturę swojego laptopa lub komputera. Nazywamy ją QWERTY, ponieważ są to pierwsze litery w szeregu pod rzędem cyfr. Zastanawiało Cię kiedyś, dlaczego nie posługujemy się bardziej sensownym układem, np. alfabetycznym?
   
   Kiedyś tak było. Jeszcze przed wynalezieniem komputerów, gdy teksty powstawały na maszynach do pisania. Jednak przy szybkim pisaniu sąsiedztwo często używanych klawiszy powodowało wzajemne zakleszczanie się metalowych bolców.
   
   W 1878 r. opatentowano pierwszą maszynę do pisania z układem klawiszy QWERTY. Twórcą tego układu był amerykański dziennikarz i wynalazca Christopher Latham Sholes. Gdy do użycia weszły komputery, setki tysięcy osób, piszące na maszynach, były już przyzwyczajone do układu QWERTY, dlatego przeniesiono go żywcem na klawiatury komputerowe.
   
   Maszyny do pisania i problem zakleszczania się metalowych bolców dawno już wymarły, my jednak cały czas posługujemy się niezbyt efektywnym układem klawiszy. I niewykluczone, że będziemy to robić jeszcze przed dziesięciolecia. Dlatego warto co jakiś czas (raz na miesiąc, raz na kwartał) prześwietlać stosowane przez nas rozwiązania i zastanawiać się, czy w międzyczasie nie powstał bardziej efektywny sposób wykonywania danego zadania. Czasami jednak potrzeba zmiany razi po oczach i nikt nie ma wątpliwości, że wreszcie coś trzeba z tym zrobić! Wtedy powinniśmy przejść do:
   
   

2. Zrozumienia Problemu

   Jeśli problem wymaga szybkiej reakcji, często kusi nas żeby od razu zakasać rękawy i wziąć się do pracy nad jego rozwiązaniem. Można jednak wtedy skończyć, jak ja na pierwszym roku studiów.
   
   Byłem bardzo zadowolony z tego, co napisałem na kolokwium z teorii literatury. Moje odpowiedzi na pytania były przemyślane, spójne i wykraczały poza materiał z zajęć. Ze spokojem czekałem na wyniki sprawdzianu licząc na wysoką ocenę.
   
   Pan doktor zawołał mnie przed kolejnymi zajęciami i powiedział, że udzieliłem bardzo ciekawych odpowiedzi, szkoda tylko, że na kolokwium pytania dotyczyły czegoś zupełnie innego. Gdyby pytania były ułożone pod moje odpowiedzi, z chęcią dałby mi 5.0 z wyróżnieniem. A tak, nie pozostaje mu nic innego, jak dać mi dwóję!
   
   Bez właściwego zrozumienia istoty problemu, bardzo często stworzymy rozwiązanie … innego problemu. Dlatego nawet przy presji czasu, warto poświęcić chwilę na wydobycie Istoty Problemu. Czym ona jest? Najważniejszymi elementami, które koniecznie trzeba wziąć pod uwagę. Bez dodatkowego balastu. Bez ukrytych założeń i oczekiwać. Tylko to, co trzeba zrobić.
   
   Albert Einstein powiedział, że:
   
   Nie możemy rozwiązać problemu, używając tego samego schematu myślenia, jakim posługiwaliśmy się przy jego powstawaniu.
   
   Co to oznacza w praktyce? Że wydobywając Istotę Problemu powinniśmy wejść na wyższy poziom ogólności.
   
   Zamiast określać: problemy finansowe firmy są wynikiem zbyt wysokich kosztów!
   Lepiej jest zapytać: jak możemy polepszyć kondycje finansową firmy?
   
   W ten sposób nie ograniczamy się do analizy kosztów i ich obniżania. Może się okazać, że to nie koszty są problemem, ale to, że firma nie zarabia wystarczająco dużo. Jeśli przedsiębiorstwo wypuści wreszcie na rynek produkt, nad którym pracowało przez ostatnie 9 miesięcy, to zyski wzrosną, a koszty przestaną tak ciążyć.
   
   Taki wniosek byłby bardzo trudny, gdyby Istota Problemu została zdefiniowana jako: znalezienie sposobów na zminimalizowanie kosztów. Staraj się więc wskazywać Cel zamiast określać Drogę, którą do niego dojdziesz.
   
   

3. Analiza problemu

   Większość problemów jest złożona. Aby jednak nie zajmować się wszystkimi jego aspektami na raz, warto wyróżnić 3-4 główne grupy i na nich się skoncentrować. Podczas Analizy, najlepiej odpowiedz na dwa pytania:
   
   1. Co muszę zrobić? (jakie elementy rozwiązania są konieczne?)
   2. Czego nie wolno mi zrobić? (jakie są ograniczenia, które należy przestrzegać?)
   
   Wszystko, co znajduje się pomiędzy tymi ograniczeniami, to Twój Obszar Możliwego Działania. Nie eliminuj przedwcześnie możliwych rozwiązań ze względu na swoje uprzedzenia lub to, że masz już pomysł, jak to należy zrobić. Na tym etapie, nie wymyślamy jeszcze rozwiązań i przestrzegam przed zbyt wczesnym ukierunkowaniem swojego myślenia tylko w jedną stronę.
   
   Nie warto jednak tracić czasu na wymyślanie rozwiązań, które i tak nie będą mogłyby być wprowadzone ze względu na:
   a) budżet (zbyt wysoki koszt)
   b) termin realizacji (za długo będzie to trwało)
   c) politykę firmy (jest to sprzeczne z przyjętymi w firmie normami).
   
   Gdy weźmiesz już pod uwagę wszystkie ograniczenia typu MUSZĘ i NIE WOLNO, możesz przejść do:
   
   

4. Generowania rozwiązań

   Warto w tym celu posłużyć się jedną z Technik Twórczego Myślenia. O jednej z nich już pisałem. O kolejnych – Mapach Myśli, Superbohaterach, Burzy Mózgu (dla zaawansowanych), jeszcze napiszę.
   
   Możliwych rozwiązań chcemy mieć jak najwięcej. Ilość zrodzi jakość. Wyobraź sobie, że każde rozwiązanie jest jednym z losów na loterii. Im więcej masz losów, tym większa szansa że wygrasz – czyli w tym przypadku, znajdziesz skuteczne rozwiązanie problemu.
   
   Gdy będziesz mieć co najmniej 20 różnych Potencjalnych Rozwiązań, zajmij się:
   
   

5. Selekcją rozwiązań

   Możesz np. stworzyć Tabelę Kryteriów. W pierwszej kolumnie wypiszesz wszystkie rozwiązania. Następnie zastanów się, jakie są najważniejsze kryteria, po których sprawdzisz, że dane rozwiązanie jest dobre (faktycznie rozwiązuje problem). Może to być:
   
   a) czas (jak długo zajmie wprowadzenie rozwiązania?)
   b) koszt (ile pieniędzy będzie wymagało?)
   c) angażowanie ludzi (ile osób i na jak długo trzeba będzie zaangażować do pracy nad rozwiązaniem)
   d) skuteczność (w jakim stopniu wprowadzając to rozwiązanie, uda się wyeliminować problem) itp.
   
   Wybierz od 3 do 5 najważniejszych kryteriów i oceń każde z rozwiązań w skali od 1 do 10. Jeśli kryteria są różnej wagi (np. skuteczność jest dwa razy ważniejsza niż czas), możesz wprowadzić mnożnik punktów (punkty za skuteczność mnożysz x2, jeśli przyznałeś oceniłeś rozwiązanie na 7 punktów w skuteczności, w tabelce wpisujesz ich 14 etc.).
   
   Następnie zsumuj punkty i zobacz, które rozwiązania uzyskały ich najwięcej. Oczywiście punkty nie decydują za Ciebie – są tylko pewną podpowiedzią. Jeśli uważasz, że mimo iż trzecie rozwiązanie uzyskało mniej punktów, to właśnie je warto byłoby wprowadzić (bo w swojej tabelce nie uwzględniłeś kilku innych kryteriów, które teraz uważasz za ważne), nic nie stoi na przeszkodzie, by na nie się zdecydować.
   
   O innych sposobach wyboru najlepszego rozwiązania będę jeszcze tworzył oddzielne wpisy. Gdy wybierzesz już najlepsze Twoim zdaniem rozwiązanie, zabawa się nie kończy. Kolejny krok to:
   
   

6. Modyfikowanie rozwiązania

   Rzadko kiedy rozwiązanie, które wygenerowałeś, jest dobrze dopasowane do kontekstu, w którym będziesz z niego korzystał. Najczęściej jest to ogólny pomysł, wymagający obróbki.
   
   Zdarzają się też sytuacje, w których najsensowniej jest połączyć ze sobą dwa lub trzy pomysły. Na etapie modyfikowania rozwiązania, niczym rzeźbiarz, ociosujesz pomysł (lub pomysły), tak długo, aż będzie mieć idealny, w pełni pasujący kształt.
   
   Jak to zrobić? Cóż, jak się zapewne domyślasz … będzie o tym osobny wpis : – )
   
   

7. Realizacja

   Siódmy krok, to wprowadzenie rozwiązania w życie. Bardzo często, podczas realizacji okazuje się, że w analizie coś nie zostało wzięte pod uwagę. Właśnie dlatego nie należy z uporem godnym lepszej sprawy trwać przy wcześniejszych ustaleniach, ale elastycznie podejść do tematu i na bieżąco dopasowywać rozwiązanie do rozwoju wydarzeń.
   
   

8. Ocena przydatności

   Na koniec oceniamy nasze rozwiązanie. Sprawdzamy, czy (lub w jakim stopniu) dzięki niemu wyjściowy problem zniknął. Jeśli tak się nie stało, należy wrócić do punktu 2 – Zrozumienie Problemu, bo najwyraźniej na tym etapie popełniony został błąd.
   
   Jeśli wszystko działa jak trzeba, pozostaje nam tylko poklepać się po plecach (i pozostałe osoby, biorące udział w pracy nad rozwiązaniem problemu) oraz wyciągnąć wnioski na przyszłość dotyczące:
   
   a) prewencji (co można zrobić, aby w przyszłości ten problem nie wystąpił)
   b) innych możliwości zastosowania tego rozwiązania (często po lekkiej modyfikacji to samo rozwiązanie może nam pomóc w kilku różnych problemach).

Teraz wiesz już, jak należy krok po kroku rozwiązywać problemy. Każdy z tych elementów jest ważny i nie można go pominąć, natomiast w zależności od sytuacji warto jest skrócić jedne z etapów, a wydłużyć kolejne. Korzystaj z tego narzędzia z głową, a wiele problemów będziesz mieć z głowy!