OPÓR – Główny Sprawca Zła w Twojej Efektywności

I. Czym jest opór i skąd się bierze?

Psychologiczny opór to zjawisko polegające na przeciwstawianiu się czemuś, co zostanie zakwalifikowane jako niebezpieczne lub niekorzystne. W niektórych sytuacjach opór może być korzystny:

• gdy ktoś próbuje nas zmusić, co zrobienia czegoś, na co nie mamy ochoty (kupienia produktu, którego nie potrzebujemy)
• gdy powstrzymuje nas przed zrobieniem czegoś niemoralnego lub karalnego (pracą na czarno, sfałszowaniem zeznania podatkowego)
• gdy zapobiega ryzykownemu zachowaniu (wspinanie się po ściance bez zabezpieczenia)

Problem zaczyna się jednak w sytuacji, w której czujemy opór przed zadaniem, które jest dla nas korzystne i wartościowe, ale psychologicznie trudne. Najprościej mówiąc, opór bierze się z lęku.

Boimy się, że:

a) nie wiemy jak dane zadanie wykonać
b) zadanie może nam nie wyjść, a przez to zrobimy z siebie głupków lub stracimy cenne zasoby (czasowe, finansowe)

Im trudniejsze wydaje się zadanie (ze względu na niejasne działania, które trzeba podjąć, ryzyko niepowodzenia lub ilość pracy, którą trzeba wykonać), tym silniejszy opór przed nim czujemy i w efekcie wybieramy inne, łatwiejsze zadania. Mamy bowiem tendencję do podążania po linii najmniejszego oporu.

II. Jak działa opór?

Mark Forster, w świetnej książce Get everything done and still have time to play, wyróżnia 4 prawa oporu

1. Opór przed zadaniem rośnie za każdym razem, gdy odłożymy je na później.

Myślę, że wszyscy doskonale znamy to z własnego doświadczenia. Planujemy wykonać zadanie w poniedziałek. Jednak na początku tygodnia byliśmy tak zajęci różnymi sprawami, że przesunęliśmy je na wtorek. We wtorek jakoś też się nie złożyło i przerzuciliśmy zadanie na środę, czwartek, a potem piątek. W piątek siadamy i myślimy: Boże! tylko nie to zadanie, zupełnie nie mam na nie dzisiaj siły.

Coś, co na początku wyglądało zupełnie niewinnie, może przerodzić się w prawdziwego potwora, tylko przez to, że wielokrotnie odkładamy zrobienie tego zadania na później.

2. Opór przed zadaniem maleje, gdy zaczniemy je wykonywać.

To prawo może wytłumaczyć piękne polskie przysłowie: Nie taki diabeł straszny, jak go malują. Gdy poświęcimy zadaniu chwilę swojej uwagi i zaczniemy nad nim pracować, szybko może się okazać, że wcale nie jest ono takie trudne. Że szybko udało nam się zdecydować jak je ugryźć, a potem doprowadzić do ukończenia. Często strach przed czymś jest dużo nieprzyjemniejszy niż sama czynność. Możesz go wyeliminować poprzez działanie.

3. Kiedy zostanie osiągnięta pewna krytyczna wartość oporu, szansa na wykonanie tego zadania spada niemal do zera.

Pewnie i w tym przypadku jesteś w stanie znaleźć przykład zadania, którego miałeś tak serdecznie dość, że w końcu albo zrezygnowałeś całkiem z jego wykonania albo wynająłeś kogoś za pieniądze, żeby je zrobił za Ciebie. Mając świadomość tego prawa, nie dopuszczaj do sytuacji, w których opór jest już na tyle silny, że uniemożliwia Ci wykonanie ważnego dla Ciebie zadania.

4. Po przekroczeniu krytycznego poziomu oporu, jesteśmy w stanie wykonać zadanie, tylko w sytuacji, gdy ból związany z nie wykonaniem zadania (i odczuwalny opór) będzie silniejszy niż ten związany ze zrobieniem zadania.

Być może jest w Twojej pracy zadanie, które powierzył Ci szef lub Klient, które od samego początku Ci się nie podobało. Standardowo odkładałeś je na później, jak długo się dało i opór przed nim przekroczył krytyczny próg. Jeśli jednak Szef lub Klient przyjdzie do Ciebie i bardzo stanowczo upomni się o wykonanie tego zadania, grożąc zwolnieniem lub wypowiedzeniem umowy wartej kilkadziesiąt tysięcy złotych, będziemy w stanie przełamać opór i zrobić to zadanie. Jeśli negatywne konsekwencje związane z nie zrobieniem tego zadania będą bardziej bolesne niż wykonanie zadania.

III. Sposoby na przezwyciężenie oporu

1. Świadomie zrezygnuj ze zrobienia zadania

Być może w chwili nierozwagi zgodziłeś się na wykonanie zadania, które wcale nie będzie dla Ciebie korzystne. Jeśli tak właśnie jest, porozmawiaj szczerze z odpowiednią osobą i powiedz jej, że jednak nie będziesz w stanie tego dla niej zrobić.

Być może zadanie, które sobie wymyśliłeś miesiąc temu i jeszcze go nie zrobiłeś, przestało być aktualne – teraz już nie ma sensu go wykonywać.

Bez względu na okoliczności, ważne jest byś podjął świadomą decyzję, że nie będziesz się zajmował zadaniem, przed którym odczuwasz opór. Możesz całkiem zrezygnować z zadania lub zawiesić jego wykonanie, np. na najbliższe pół roku albo do czasu wykonania innego projektu. Sam posiadam 20 projektów, które chciałbym zrealizować, ale aktywnie pracuję tylko nad 4 z nich. Pozostałe czekają w zamrażarce. Jak tylko skończę jeden z aktualnych projektów, wtedy wyciągnę jeden z zamrożonych.

Oczywiście świadoma rezygnacja nie zawsze będzie możliwa lub korzystna. Pamiętaj jednak o tej opcji i korzystaj z niej, jak tylko będzie się dało. Zamiast odkładać na później decyzję dotyczącą kolejnego projektu czy zadania, zdecyduj czy w ogóle będziesz się tym zajmować czy nie.

2. Wykonaj zadanie.

a) działaj szybko. Skoro im dłużej z czymś zwlekamy, tym mniejszy opór się wytwarza – powinniśmy możliwie szybko wziąć się za trudne i wartościowe zadania, po tym jak je wymyślimy lub ktoś je nam powierzy. Gdy tylko dostajesz nowe zadanie, przy którym jest zagrożenie, że może wywoływać silny opór, zacznij nad nim pracować, tak szybko jak to możliwe. Nie musisz go od razu ukończyć. Czasem wystarczy tylko 5 minut aktywnej pracy nad nim, by okazało się, że wcale nie jest takie straszne.

Wyrób w sobie nawyk, by zaczynać pracę nad każdym nowym trudnym zadaniem najpóźniej następnego dnia. W ten sposób opór nie zdąży narosnąć do tego stopnia, że nie dasz rady wykonać zadania.

b) dziel duże zadania na mniejsze. Jeśli przeraża Cię wielkość zadania, podziel je na wiele małych zadań. Myśl o poradzeniu sobie z maluchem będzie wywoływała dużo mniejszy opór niż walka z gigantem.

Ta technika działa na dwa sposoby:

(1) 10 zadań po 30 minut budzi dużo mniejszy opór niż jedno zadanie 300-minutowe
(2) możesz rozdysponować te 10 zadań po 30 minut na kilka dni, np. pracując nad nimi godzinę od poniedziałku do piątku.

Opór często wynika też z monotonii, nie mamy ochoty przez 6 godzin robić cały czas to samo. Dlatego właśnie rozłożenie dużego zadania na cały tydzień tak dobrze się sprawdza.

c) wyznaczaj najbliższe działania. Zapisz jaka jest pierwsza, fizyczna czynność, którą należy wykonać, żeby zrealizować to zadanie – np. zadzwoń do Kasi, wyślij maila do Pana Jacka, otwórz plik w Wordzie. Gdy jasne staje się dla Ciebie, co jako pierwsze powinieneś zrobić, opór maleje.

d) pracuj w blokach czasu. Powiedz sobie, że zajmiesz się tym zadaniem tylko przez 5 minut. Włącz stoper i zacznij działać. Gdy usłyszysz alarmowy sygnał masz pełne prawo skończyć pracę nad zadaniem i zająć się czymś innym. Jeśli jednak masz ochotę, możesz dalej popracować nad tym zadaniem.

Dodatkowa korzyść z nadpoczęcia zadania polega na tym, że nasz umysł ma silną potrzebę ukończenia. Jeśli przerwiemy zadanie w połowie, będzie nas ciągnąć, żeby je dokończyć.

Najczęściej 5-minutowe nadgryzienie zadania w zupełności wystarcza. Jeśli jednak nawet po tym czasie, czujesz silny opór przed zadaniem – nastaw stoper na 10 minut i popracuj nad jego wykonaniem. Potem na 15-minut, 20-minut i 25-minut. Stopniowo wydłużaj czas pracy nad wyjątkowo trudnym zadaniem, aż do momentu przełamania oporu. Gdy usłyszysz dźwięk alarmu zrób sobie krótką, 2-3 minutową przerwę w nagrodę za bycie nieustraszonym.

e) zwiększaj ból nie zrobienia czegoś. Czwarte prawo oporu mówi, że po przekroczeniu pewnego poziomu oporu, jesteśmy w stanie wykonać zadanie, tylko w sytuacji jeśli ból nie zrobienia zadania jest wyższy niż wzięcia się za nie. Nawet jeśli bardzo nie chce Ci się płacić czynszu za mieszkanie, to perspektywa wywalenia Cię na bruk jest bardziej bolesna niż płacenie.

Możesz sztucznie zwiększać ból nie wykonania działania. Najprościej jest postawić na szali swoją reputację. Zobowiąż się przed żoną, mężem, szefem lub ważnym klientem, że zrobisz coś do konkretnego dnia. Perspektywa nie dotrzymania słowa i rozczarowania szefa czy klienta, a także idących za tym konsekwencji, może być znacznie boleśniejsza niż pochylenie się nad trudnym zadaniem.

f) powiedz sobie wcale nie będę teraz czyścił biurka, poukładam tylko te trzy kartki. W ten sposób skłaniasz swój reaktywny umysł, który wywołuje opór przed rożnymi zadaniami, do spuszczenia gardy i umożliwienia Ci działania. Jeśli po ułożeniu trzech kartek dalej czujesz opór przed sprzątaniem, użyj tej sztuczki jeszcze kilka razy: wcale nie będę czyścił biurka, odłożę tylko te spinacze na swoje miejsce

 

Opór jest czymś naturalnym i zawsze będzie się pojawiał. Powinniśmy się jednak nauczyć go przezwyciężać oraz minimalizować jego wpływ na nasze działania. Jeśli to zrobimy, osiąganie naszych celów stanie się znacznie łatwiejsze.